Nữ dân biểu Hạ viện gốc Việt đầu tiên tại Canada

[dangphuong]

Phụ nữ gốc Việt đầu tiên trở thành dân biểu hạ viện Canada

Thanh Trúc, phóng viên RFA

2010-09-16

Thái Thị Lạc là một phụ nữ người Việt gốc Chàm, sinh quán tại Qui Nhơn, Bình Định. Năm 1972, khi được hai tuổi, cô bé Thái Thị Lạc được một cặp vợ chồng người Canada ở bang Quebec nhận làm con nuôi, mang về Saint


Hyacinthe-Bagot cách Montréal khoảng năm mươi kilômét.
Hình do bà Thái Thị Lạc cung cấp
Dân biểu hạ viện Canada Ève-Mary Thái Thị Lạc
Lớn lên từ vùng quê có nhiều nông trại, cô thiếu nữÈve-Mary Thái Thị Lạc nói tiếng Pháp giọng Québec như cha mẹ nuôi của mình. Côhọc giỏi, thạo công việc đồng áng, chăn nuôi, lại thích tham gia sinh hoạt với những người đồng trang lứa bảnxứ, thích dấn thân vào những công tác xã hội. Tốt nghiệp đại học với bằng cử nhân về ngành tội phạmhọc, rồi với kiến thức chuyên môn về Luật Di Trú và quan hệ giữa các sắc tộcthiểu số, Ève-Mary Thái Thị Lạc bắt đầudấn thân vào các hoạt động chính trị. Năm 2007, lần đầu tiên một phụ nữ Canada có nguồn gốcViệt Nam với giòng máu Chàm trong huyết quản, đắc cử dân biểu của BlocQuebecois, một đảng đối lập trong hạ viện Canada. Nhưng có lẽ người Việt khắp nơi biết đến nữ dân biểuThái Thị Lạc, thành viên Tiểu Ban Nhân Quyền thuộc Ủy Ban Đối Ngoại Và Phát TriểnQuốc Tế trong quốc hội Canada, khi bà cùng đi Việt Nam với dân biểu ClaudeGuimond và hai phụ tá của ông hồi tháng Bảy vừa qua, nhằm tìm hiểu về thực trạngnhân quyền ở trong nước. Không may phái đoàn đã bị nhà cầm quyền Việt Namngăn trở không cho gặp một số người bất đồng chính kiến trong khối 8406 mà họ nghe nói đến.Mang giòng máu Việt

Trước khi đi Việt Nam, nữ dân biểu Ève-Mary Thái ThịLạc đã có cuộc gặp với cộng đồng người Canada gốc Việt tại Montréal để nghe ýkiến của mọi người. Mục Đời Sống Người Việt Khắp Nơi hôm nay giới thiệu cùng quí vị bà Eve Mary Thái Thị Lạc, nữ dân biểu Canada ngườiViệt gốc Chàm, từng khẳng định với mình và với mọi người rằng dù có thế nào dù ởphương trời nào thì giòng máu Việt vẫn tuôn chảy trong tâm hồn của một người lớnlên và trưởng thành ở miền quê Canada:"Kể từ lúc về Saint Hyacynthe, Québec, tôi lớnlên trong vùng nông nghiệp đó, tôi biết làm công việc đồng áng trong nông trạicủa cha mẹ, vậy tôi là một cô gái quê chứ còn gì nữa, đó là bản chất của tôimà." Năm mười bảy tuổi, Thái Thị Lạc là thành viên hội đồngquản trị và thiện nguyện ở vùng Acton, Quebec. Năm 22 tuổi, cô bắt đầu làm quenvới môi trường chính trị, đến với đảng Bloc Quebecois để rồi một năm sau trởthành vận động viên tài chính cho đảng này ngay khu vực Saint Hyacinthe-Bagot màBloc Quebecois có nhiều ảnh hưởng. Năm 2007 Ève-Mary Thái Thị Lạc trở thành dânbiểu hạ viện. Điều gì khiến người phụ nữ Canada mang giòng máu Việt gốc Chàmthành công trên chính trường Québec vốn chưa có phụ nữ sắc tộc Á Châu nào được bầu vào hạ viện trước nay? "Niềm đam mê. Tôi nghĩ quan trọng nhất để một đạidiện dân cử có thể thành công là niềm đam mê, rồi thì cái ý muốn phục vụ cử trimà mình đại diện chứ không phải phục vụ cho cá nhân mình, cộng thêm chút hysinh và niềm hy vọng vào kết quả sau cùng mình sẽ đạt được. Hình như lúc nàocũng cần sự hăng say và niềm đam mê trong lúc cố đồng hành cùng với đồng bào củamình.Chắc cái trở ngại lớn nhất của tôi là rất dở tiếngAnh, dù như tôi có thể nghe và hiểu nhưng nói thì hơi khó cho tôi đấy. Thành ratôi cứ mặc cảm về khả năng tiếng Anh kém cỏi của mình.Bất kể những khó khăn lúc ban đầu, những người ViệtNam được Canada đón nhận là những con người chăm chỉ, ham làm việc. Tôi muốnnói rằng người Việt Nam đi tới đâu thì không chỉ làm giàu cho xứ sở đó về mặt vậtchất mà còn mang cái văn hóa và cuộc sống của mình để đóng góp vào cuộc sốngnơi xứ người. Nói một cách khác, người Việt Nam của chúng tôi làm giàu thêm nềnvăn hóa của những dân tộc mà họ được định cư ở đó." Được hỏi sống tại Saint Hyacinthe-Bagot từ lúc haituổi, nói tiếng Pháp giọng Québec, học trường bản xứ từ nhỏ đến lớn, vậy bànghĩ mình là Canadienne hay người Việt Nam. Dân biểu Ève-Mary Thái Thị Lạc khẳngđịnh: "Tôi là dân Quebec gốc Việt Nam, nhưng tôi hãnhdiện mà nói rằng tôi là người gốc Việt từ trong máu. Tôi không bao giờ dám quênnguồn cội của mình. Với tôi tiếng Việt là một ngôn ngữ đẹp, chỉ tiếc là tôicũng dở tiếng Việt lắm nhưng không hề gì, tôi hứa là tôi sẽ học.
<blockquote>Tôi là dân Quebec gốc Việt Nam, nhưng tôi hãnh diệnmà nói rằng tôi là người gốc Việt từ trong máu. Tôi không bao giờ dám quên nguồncội của mình. Với tôi tiếng Việt là một ngôn ngữ đẹp.

Dân biểu Thái Thị Lạc

</blockquote>
Nhiều người khi gặp tôi đã nhận xét rằng tánh tình củatôi có vẻ thiên nhiều về người Việt Nam lắm. Tôi là người sống có trước có sau,tôi chăm chỉ làm việc, tôi biết tôn trọng những giá trị và qui luật đã làm nêncuộc sống tôi hiện tại.Hơn thế nữa, phải nói làm sao nhỉ, tôi lại hơi tin dịđoan nữa đấy. Người dân Quebec không có tin dị đoan như vậy đâu. Còn tôi ấy à, hìnhnhư tôi vẫn còn rất là Việt Nam khi chú tâm chọn lựa ngày lành tháng tốt cho nhữngviệc quan trọng. Tôi tôn kính tổ tiên, thích ăn chuối, thích ăn cơm, tôi chọn lựangày lành tháng tốt để làm đám cưới. Có kiêng có giữ có cữ có lành, đúng không?Dù ảnh hưởng bởi nền văn hóa của Québec, tôi vẫn là người Việt Nam với tất cảnhững đặc tính và phẩm giá của nó. Trong sâu thẳm của tâm hồn tôi là người ViệtNam." Tự đánh giá mình là một phụ nữ hoạt động, yêu chuộngsự công bằng, không ngại đương đầu với thử thách, nữ dân biểu Ève-Mary Thái ThịLạc từng hiện diện trong những buổi điều trần về Việt Nam tại quốc hội Canada,đòi hỏi chính phủ Việt Nam tôn trọng các quyền căn bản của người dân, yêu cầutrả tự do cho những tù nhân chính trị còn bị giam giữ trong nước. Bà cũng từng lên tiếng ủng hộ Ngày Việt Nam , doLiên Hội Người Việt Canada tổ chức tại quốc hội tháng Tư năm nay. Trong chuyến đi Việt Nam hôm tháng Bảy, phái đoàndân biểu Canada trong đó có bà Thái Thị Lạc, đã gặp hai linh mục Nguyễn Văn Lývà Phan Văn Lợi tại Huế. Nhưng rồi pháiđoàn bị ngăn cản không cho gặp hòa thượng Thích Quảng Độ, các linh mục giòng Chúa CứuThế ở Thái Hà, luật sư Lê Thị Công Nhân, và thân nhân của những nhà đối kháng đang bị giam giữ như nhà văn Trần KhảiThanh Thủy, nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa, ông Nguyễn Hoàng Hải tức blogger ĐiềuCày, nhà giáo Vũ Hùng, cô Phạm Thanh Nghiên ...Từ chuyến đi này, dân biểu Thái Thị Lạc sẽ cùng đồngviên Claude Guimond tường trình những điều mắt thấy tai nghe về hiện tình nhânquyền Việt Nam trước Ủy Ban Đối Ngoại Và Phát Triển Quốc Tế Canada. Đây không phải lần thứ nhất bà Thái Thị Lạc đi Việt Nam. Năm 2008, lần đầu tiênngười phụ nữ gốc Chàm này trở lại Qui Nhơn, Bình Định, nơi bà mở mắt chào đời:"Tôi muốn nói rằng người Việt Nam là một dân tộcthân thiện mà tôi hãnh diện được là một thành viên của dân tộc đó. Thế nhưngtôi lấy làm tiếc mà nói rằng người dân Việt Nam thiếu nhiều quyền lắm. Khôngnhư ở Canada này, người ta có thể làm bất cứ điều gì người ta muốn miễn làkhông phạm pháp, còn ở Việt Nam thì hoàn toàn khác. Đó là cái không may của ngườiViệt ở trong nước, vào khi người Việt ở hải ngoại với đời sống tự do và dân chủthì đã tiến rất xa và đã ý thức rõ ràng thế nào là tự do cũng như nhân quyềncho mình và cho người khác." Tranhđấu cho dân tộc Việt


Nữ dân biểu Thái Thị Lạc. Photo courtesy of parl.gc.ca

Rồi từ chuyến đi Việt Nam lần thứ nhì, cùng với pháiđoàn dân biểu hồi tháng Bảy, nữ dân biểu Eve Mary Thái Thị Lạc nhận xét:"Là một thành viên của Bloc Québecois ở Canada, được ăn được nói được tự do tranh đấutại xứ này, tôi hiểu được rằng người dân Việt Nam không có được cái quyền đối lập,một quyền lợi chính đáng muôn thưở trong một đất nước có dân chủ. Tôi thật sựthất vọng, mặc dù tôi không muốn dùng chữ thất vọng này một chút nào, rằng quyềntự do tư tưởng và đối kháng hay đối lập với chính phủ hòan tòan bị cấm đoán ởViệt Nam. Tại Việt Nam, chính phủ gần như thâu tóm hết quyềnhành trong tay, người dân không được quyền đi bầu chọn cho mình một người đạidiện xứng đáng, vậy lấy ai binh vực lấy ai tranh đấu cho họ một khi họ muốn yêusách điều gì đối với cái chính phủ đang nắm quyền đó? Không như ở Canada nàynói chung và đảng Bloc Quebecois nói riêng luôn đề cao chân lý và giá trị củadân chủ và sự tự quyết, những giá trị này không hiện hữu ở Việt Nam.Nếu có lời nào bày tỏ cùng những người trẻ Việt Nam ởngoài này và ở trong nước, tôi muốn nói với các bạn trẻ rằng tôi, một phụ nữthôn quê mang giòng máu Việt lai Chàm, mà còn được bầu vào quốc hội của một đấtnước giàu có và văn minh, vậy thì bổn phận của các bạn trong một đất nước đã phảitừng chiến đấu gian khổ cho đất nước của mình, khi có dịp các bạn phải thể hiệncái quyền tự do chính đáng của mình, nếu không có thì phải tranh đấu cho có cáiquyền thiêng liêng ấy vì đó không chỉ lợi ích cho các bạn mà cho tất cả nhữngngười cùng thế hệ với các bạn và cho cả con cái của các bạn sau này."
<blockquote>... tôi hiểu được rằng người dân Việt Nam không cóđược cái quyền đối lập, một quyền lợi chính đáng muôn thưở trong một đất nước códân chủ. Tôi thật sự thất vọng rằng quyền tự do tư tưởng và đối kháng hay đối lậpvới chính phủ hoàn toàn bị cấm đoán ở Việt Nam.

Dân biểu Thái Thị Lạc

</blockquote>
Đó là những lời bày tỏ của nữ dân biểu Việt gốc ChàmÈve-Mary Thái Thị Lạc, đại diện dân cử khu vực Saint Hyacinthe-Bagot thuộc tỉnhbang Québec, Canada. Quan điểm của cộng đồng người Việt ở Québec đối vớibà Thái Thị Lạc ra sao? Ông Trương Sĩ Thực, cư ngụ tại Montréal, phát biểu: "Đây là một biểu tượng cho thấy người Việt Namchúng ta ở bất cứ nơi nào cũng có khả năng tham gia vào chính trường với điềukiện là người có tài. Đây là niềm hân hạnh cho những người dân khác tới định cưở Canada, nhất là đối với người Việt Nam chúng ta, giúp đỡ được cho cái nguyệnvọng của người Việt Nam chúng ta tại Canada. Người ta cũng kỳ vọng là người dânbiểu này có thể cách này cách khác can thiệp với chính quyền Việt Nam, làm saođể người trong nước có thể sống thoải mái và dân chủ hơn. Cái biểu tượng thứ hai, Canada là một nước dân chủ,họ chấp nhận mọi sắc dân, không kỳ thị, không kèn cựa với một ai. Ngay như bà toànquyền của Canada, tức vị đại diện cho nữ hoàng Anh ở Canada, cũng là một ngườiHaiti tức một người gốc da đen." Người thứ hai, nhà văn Tiểu Thu, cũng ở Québec, nêulên một điểm mà bà nói là có sự lấn cấn khi nữ dân biểu Thái Thị Lạc đứng trongBloc Quebecois, trong khi một số nhiều người Việt lại nghiêng về đảng Tự Do làmột đảng chính trị lớn của Canada: "Phải nói một phụ nữ năng động tài giỏi mới cóthể vào được cái địa vị cao như vậy. Chỉ có cái bà đứng trong Bloc Quebeccois,nhưng mà chúng tôi, những người di dân, lại đứng về phía đảng Tự Do, thành racũng có hơi lấn cấn. Bloc Quebecois chủ trương tách xứ Québec ra khỏi Canada,và cái Parti Liberal là một đảng chung của Canada này. Bình thường những ngườidi dân như chúng tôi lúc nào cũng muốn mình là một công dân của Canada hơn là mộtcông dân Québec, bởi Québec chỉ là một tỉnh bang của xứ Canada." Trong đôi ba lần trả lời báo chí tại Montréal, nữdân biểu Thái Thị Lạc có nói bà không chủ trương chia rẽ hay quyết liệt tách rờiQuébec khỏi Canada, chỉ mong mỏi những giá trị và những sự khác biệt của Québecđược công khai nhìn nhận trong Liên Bang Canada.

[phong trần]

Bác có thể giải thích rõ hơn từ Dân Biểu và nói sơ qua về mức quan trọng (lớn) của chức vụ bà ấy.