Giai Thoại Văn Học

[CoMay]

KHÚC NGHÊ THƯỜNG

Khúc Nghê Thường là một sáng tác của Đường Minh Hoàng ,một ông vua có tâm hồn thơ mộng,say mê sắc đẹp gió trăng và lại có tài văn nghệ.

Trong các vũ khúc của cung phi mỹ nữ thường nói đến "Khúc Nghê Thường".

Vào giữa những đêm trăng thu,Đường Minh Hoàng thường ngồi ngắm trăng vàng,ước mơ được lên Cung Quảng-nơi các tao nhân mặc khách thường ca tụng có chị Hằng cùng tiên nga múa hát.

Lúc bấy giờ có một tiên ông là La Công Viễn biết ý đã xin vua lên Cung Quảng xem chơi một chuyến.Đường Minh Hoàng đồng ý,tiên ông cầm sợi giải lụa vứt lên trời biến thành cầu vồng nối từ hạ giới lên cung quảng.Khi Đường Minh Hoàng bước lên cầu vồng thì nhà vua thấy mình như bay bổng trên không trung.Giải lụa biến thành một giải hành lang,hai bên có cung nữ xiêm y lả lướt,uyển chuyển múa hát.Đi mãi thì Đường Minh Hoàng đến một lâu đài tráng lệcó bảng đề:"Quảng hàn thanh hủ chi phủ".Lúc ấy nhà vua mới biết đó là Cung Quảng nơi chị Hằng ở.

Lúc này tiềng đàn,tiếng sáo nổi lên.Từng đoàntiên nữ múa những khúc hát vui tươi mà trần gian chưa bao thấy.Đường Minh Hoàng hỏi chị Hằng Nga trả lời đó là Khúc Nghê Thường trên Cung Quảng.

Trở về hạ giới,Đường Minh Hoàng truyền may các kiểu xiêm y như của tiên nữ và sáng tác ra điệu hát,điệu múa như Khúc Nghê Thường và đích thân nhà vua dạy các cung nữ múa hát.

Say mê nhan sắc Dương Quý Phi,chìm đắm trong Khúc Nghê Thường,Đương Minh Hoảng bỏ mặc việc triều chính để cho Dương Quốc Trung lạm quyền,An Lộc Sơn kéo quân nổi loạn.

Đường Minh Hoàng muốn chạy vào đất Thục nhưng tới Mã Ngôi thì quân sĩ đi theo vua phẫn nộ đòi giết Dương Quý Phi vì cho rằng vì nàng mà nhà vua bỏ bê việc nước.Mặc dù Đường Minh Hoàng không nỡ xa người đẹp nhưng thấy sự tức giận của quân sĩ nên Dương Quý Phi tự vẫn chết.Từ đó,Đường Minh Hoàng càng đau buồn hơn. Về sau,cứ mỗi đêm trăng sáng,Đường Minh Hoàng nhớ đến Dương Quý Phi lại truyền cho một cung nữ ngâm khúc Trường hận ca của Bạch Cư Dị để nhớ lại chuyện cũ ở Mã Ngôi đã chôn vùi người đẹp.
************************
ĐÀO NGUYÊN

Vào đời nhà Tấn,tại huyện Võ Lăng có một ông lão làm nghề chài lưới,một hôm đánh cá dọc theo khe núi ông lão thấy một đóa hoa đào trôi từ khe núi ra.Ông lão nghĩ có hoa đào trôi trên sông thì ắt ở thượng nguồn có trồng đào.Thế là ông lão quyết chí đi ngược khe núi để tìm và sau cùng thuyền của ông đến một nơi có rất đông người ở,cuộc sống sung túc.Ở đây được trồng rất nhiều hoa quý,nhất là hoa đào.

Ông lão đi vào trong xóm hỏi thăm thì được người dân cho biết họ vốn là người nước Tần nhưng không chịu được chế độ hà khắc của Tần Thủy Hoàng nên rủ nhau đến nơi này ở.

Lưu lại chốn Đào Nguyên vài hôm,ngư ông thấy cảnh sống an nhàn,trai thanh gái lịch thật thanh tao,khả ái.

Sau đó,ông lão chào mọi người trở lại chốn cũ.Người trong làng đến hỏi thăm và khi nghe ông lão kể chuyện ai cũng muốn vào thăm động Đào Nguyên.Nhưng khi ông trở lại thì không thấy động Đào Nguyên đâu cả.

Mọi người cho rằng ông lão đã lạc vào cảnh tiên.Từ đó,đời sau đã dùng chữ Đào Nguyên để chỉ nơi tiên cảnh,an nhàn,thanh tịnh.

Truyện hoa tiên có câu:
" Nào hay là khách Đào Nguyên đã về."

Trong truyên Kiều của Nguyễn Du có câu:
"Rước mừng đón hỏi dò la,
Đào Nguyên lạc lối đâu mà đến đây."
****************************
THIÊN THAI

Thiên Thai là tên núi ở phía bắc huyện Thiên Thai-tỉnh Triết Giang.Tương truyền vào thời Hán có Lưu Thần,Nguyễn Triệu vào Thiên Thai hái thuốc rồi gặp tiên ở đấy.

Theo U Minh Lục,năm Vĩnh Bình thứ năm đời Hán,Lưu Thần và Nguyễn Triệu cùng vào núi Thiên Thai hái thuốc,gặp một con suối lớn,bên bờ suối có hai cô gái tư chất tươi đẹp(hai nàng tiên).Hai cô đã lưu hai người ở lại trong nửa năm.

Sau cả hai đều nhớ quê hương nên từ biệt các tiên nữ ra về.Về đến nơi anh em bà con đã phiêu bạt đi đâu cả,nhà cửa không còn.Hỏi ra thì không một ai nhận ra họ vì họ đã có cháu bảy đời rồi.
****************************
HỢP PHỐ

Tên một quận, trước thuộc Giao châu, nay thuộc tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc). Theo Hán sử: Nguyên xưa, ven bể quận Hợp Phố có loại trai sinh ra một loại ngọc quý, nhưng vì bọn quan tước tham nhũng, bắt nhân dân đi mò ngọc cho chúng, dân tình khổ cực, nên ngọc trai biến đi nơi khác hết. Về sau, có vị quan thanh liêm là Mạnh Thường đến nhận chức, cải cách, chính sự, bãi lệnh mò ngọc, thì ngọc trai lại dần dần trở về. Do đó, người ta thường nói :
"Châu về Hợp Phố" (Hợp Phố châu hoàn), để chỉ những trường hợp vật báu đã bị mất lại trở về với chủ cũ.

Thoa này bắt được hư không,
Biết đâu Hợp Phố mà mong châu về ?
(Truyện Kiều-Nguyễn Du)
*******************************
LÁ THẮM CHỈ HỒNG

Thành ngữ "lá thắm chỉ hồng " biểu thị cái duyên số tiền định của vợ chồng,là lời nói hộ tình yêu cho những lứa đôi.Thành ngữ này được hình thành từ sự giao kết giữa hai câu chuyện tình thuở xưa.

Lá thắm: Do chữ Hồng diệp. Vu Hựu, đời Đường, một hôm đi chơi, bắt được chiếc lá đỏ trôi trên ngòi nước từ cung vua chảy ra. Trên lá có đề một bài thơ, Vu Hựu bèn để lại hai câu thơ vào chiếc lá đỏ khác, rồi đem thả nơi đầu ngòi nước, cho trôi vào cung vua. Hàn thị, người cung nữ thả lá đỏ khi trước, lại bắt được lá đỏ của Vu Hựu. Về sau, nhờ dịp vua phóng thích cung nữ, Vu Hựu lấy được Hàn thị.Về sau,Vu Hựu thấy chiếc lá có bài thơ của mình trong hộp đồ trang sức của vợ.Ngay lập tức,chàng lấy chiếc lá thắm có bài thơ của người cung nữ đưa cho Hàn Thị xem.Hai vợ chồng hết sức ngạc nhiên trước sự ngẫu nhiên hiếm có này.Anh trai họ của Hàn Thị tổ chức tiệc rượu,ép Hàn Thị làm thơ tả lá thắm.Bài thơ được ứng tác rất nhanh:

Câu thơ tuyệt diêu theo dòng nước
Ôm hận mười năm ngỏ với ai.
Nay được vui vầy loan cánh phượng
Khen thay lá thắm mối manh tài.

Trong truyện Kiều của Nguyễn Du cũng có câu:

Nghề riêng nhớ ít tưởng nhiều,
Xăm xăm đè nẻo Lam Kiều lần sang.
Thâm nghiêm kín cổng cao tường,
Cạn dòng lá thắm dứt đường chim xanh.

Chỉ hồng: Do chữ xích thằng (sợi dây đỏ) theo sách Tục U quái lục: Vì Cố, người đời Đường, đi cầu hôn, vào nghỉ quán trọn, gặp một ông già ngồi dưới bóng trăng, mở cái túi vải, đang kiểm sổ sách. Vi Cố hỏi, ông già trả lời: Đây là sổ sách hôn nhân, và chiếc túi vải này dùng đựng những dây đỏ (xích thằng) dùng để buộc chân đôi vợ chồng.Cụ già phán với chàng rằng số chàng phải lấy một cô bé lúc này mới lên ba thường theo mẹ bán rau ở chợ.Sợi chỉ ấy đã buộc chân chàng với cô bé kia.Dù ghét bỏ ,xa cách nhau đên mấy cũng phải lấy nhau.

Về nhà ,chàng thuê người đi giết cô bé nhưng sự chẳng thành.

Về sau chàng lấy vợ,là con một ông quan trong triêu.Lấy vợ được mười năm,chàng mới nhận ra vợ mình là cô bé bán rau ngày xưâ và nay đã trở thành con nuôi của viên quan trong triều.Rõ là Vi Cố không thoát được sự ràng buộc chân của sợi chỉ hồng trong túi cụ già ngày xưa.

Do điển này mà có những danh từ: "chỉ hồng", "tơ hồng" để chỉ việc nhân duyên vợ chồng, và "Nguyệt lão" (ông già dưới trăng), "Trăng già", "ông Tơ", để chỉ người làm mối mai. Tục xưa: khi cưới vợ, thường làm lễ Tơ hồng, tức là tế ông Nguyệt lão xe dây đỏ đó.
*************************
Kết Cỏ Ngậm Vành
Ngụy Thù, người nước Tấn, có người vợ lẻ trẻ đẹp. Lúc Ngụy Thù gần chết, không muốn cho người vợ thuộc về người khác, bèn dặn con là Ngụy Khỏa phải chôn sống nàng chung trong áo quan của mình. Ngụy Thù chết, Ngụy Khỏa động lòng trắc ẩn nên tha cho người vợ trẻ. Về sau, Ngụy Khỏa đi đánh tướng nhà Tần là Đỗ Hồi trên đồng cỏ xanh. Tự nhiên Đỗ Hồi vướng chân vào cỏ và ngã xuống, bị Ngụy Khỏa đâm chết. Đêm hôm ấy Ngụy Khỏa nằm chiêm bao thấy cha của người vợ lẻ Ngụy Thù hiện đến và nói: "Tôi cám ơn ông đã không chôn sống con gái tôi, cho nên đã kết cỏ quấn quanh chân Đỗ Hồi cho nó ngả."

Thời Đông Hán, có người tên Dương Bảo đi chơi, thấy một con chim sẻ bị chim cắt đánh rơi, bèn đem về săn sóc nuôi nấng, đến khi chim mạnh thì thả bay đị Về sau, bỗng có đứa trẻ mặc áo vàng, cầm bốn cái vành ngọc đến tạ ơn" "Tôi cám ơn ông đã cứu mạng tôị Tôi tặng ông bốn vành ngọc nàỵ Ai có được nó thì con cháu sẽ đời đời được giàu có vinh hiển."

"Kết cỏ ngậm vành", ý nói lòng biết ơn sâu sắc người đã giúp đỡ mình.


Theo VNTQ