Áo Dài Ơi !

[Đoan Hạnh]

Áo Dài Việt Nam
(Trần Thị Lai Hồng)
“Có tìm hiểu dĩ vãng của chính mình thì mới quý nó được, và có quý trọng dĩ vãng thì mới tìm được hướng đi cho tương lai”. Ðó là lời của cố học giả Nguyễn Hiến Lê mà người viết bài này muốn gửi đến các bạn trẻ và nhưng ai quan tâm đến việc bảo vệ kho tàng văn hóa dân tộc.
Khi tìm đọc Văn học sử Việt Nam, chiếc áo dài quả đã ghi lại rất nhiều nét đan thanh không những qua ca dao tục ngữ mà còn qua điêu khắc, hội họa, kịch nghệ, văn chương và âm nhạc.
Ngượcdòng thời gian tìm về nguồn cội, chiếc áo dài Việt Nam đầu tiên với hai tà áo thướt tha bay lượn đã được tiền nhân ghi khắc trên cổ vật, như trống đồng Ngọc Lũ, Hòa Bình, Hoàng Hạ... từ trên ba ngàn năm trước.
Áo dài Việt Nam quả đã có một quá trình đi sát với lịch sử dân tộc để lắm phen khóc cười theo mệnh nước nổi trôi. Trải qua cả mười thế kỷ bị Trung Hoa đô hộ - một Trung Hoa vĩ đại về mọi phương diện - rồi ngót một thế kỷ dưới ách thống trị của Pháp - quốc gia đứng hàng đầu về thời trang quốc tế - tà áo dài Việt Nam vẫn uyển chuyển tung bay, biểu dương tinh thần bất khuất, đặc tính thích nghi với hoàn cảnh, và khiếu thẩm mỹ của người Việt.
Dưới thời kỳ bị Trung Hoa đô hộ, dân ta đã bao phen bị người Tàu ra lệnh đồng hóa: Ðàn ông phải dóc tóc bím đuôi sam, đàn bà phải cắt tóc ngắn và mặc quần thay vì mặc váy, mọi người đều phải để răng trắng không được nhuộm... Nhưng những cổ vật tiền nhân để lại cho thấy người Việt xưa vẫn búi tóc, vẫn mặc áo dài và váy.
Chiếc áo dài xưa nhất là áo giao lãnh, tương tự như áo tứ thân nhưng khi mặc thì hai thân trước để giao nhau mà không buộc lại. Áo mặc phủ ngoài yếm lót, váy tơ đen, thắt lưng mầu buông thả. Xưa các bà các cô búi tóc trên đỉnh đầu hoặc quấn quanh đầu, đội mũ lông chim dài; về sau bỏ mũ lông chim để đội khăn, vấn khăn, đội nón lá, nón thúng. Cổ nhân xưa đi
chân đất, về sau mang guốc gỗ, dép, giày.
Vì phải làm việc đồng áng hoặc buôn bán, chiếc áo giao lãnh được thu gọn lại thành kiểu áo tứ thân với váy xắn quai cồng để tiện việc gồng gánh, nhưng vẫn không làm giảm nét đẹp của người nữ.
Vẻ yêu kiều, nét duyên dáng, nết đoan trang của phụ nữ thời áo tứ thân được mô tả rõ rệt qua bài ca dao Mười Thương:

Một thương tóc bỏ đuôi gà
Hai thương ăn nói mặn mà có duyên
Ba thương má lúm đồng tiền
Bốn thương răng nhánh hạt huyền kém thua
Năm thương cổ yếm đeo bùa
Sáu thương nón thương quai tua dịu dàng
Bẩy thương nết ở đoan trang
Tám thương ăn nói lại càng thêm xinh
Chín thương cô ở một mình
Mười thương con mắt hữu tình với ai?
Ngoài đồng ruộng hay trong những buổi chợ, chiếc áo tứ thân có mầu nâu non,
nâu già hoặc đen, mặc với váy vải thô nhuộm bùn, nhưng trong những dịp hội hè đình đám cưới hỏi, áo được may bằng hàng the, nhiễu, thao, lụa, khoác bên ngoài chiếc yếm đỏ thắm hay hồng đào và phủ lên chiếc váy lĩnh hoa chanh hoặc váy sồi có thắt lưng mầu lá mạ hay mầu cánh chả bay lượn trong gió. Các bà các cô vấn tóc trong khăn nhung hoặc vấn trần có một lọn để đuôi gà làm duyên, đội nón thương quai thao, lưng đeo bộ xà tích bằng bạc, tay đeo vòng hay xuyến, cổ đeo chuỗi hạt vàng, chân mang giày dừa, dép cong.
Bộ áo tứ thân đứng vững trên đất nước Việt Nam cả mấy ngàn năm trong khi bộ xiêm y lượt thượt của người nữ Trung Hoa chỉ còn xuất hiện trong cung điện hoặc trong những nhà quyền quý. Ðến thế kỷ thứ ba sau Tây lịch thì đàn bà Trung Hoa bỏ váy để mặc quần, khi chiếc quần xuất hiện dưới thời Gaulois bên Pháp truyền sang Cổ Ba Tư rồi vào đất Tàu. Phụ nữ
Trung Hoa lại tiến xa hơn dưới thời vua Võ Vương nhà Thanh năm 1774, mặc kiểu áo xường xám không có... quần! Trong thời gian đó, truyền thống mặc váy vẫn tồn tại ở Việt Nam cho đến thế kỷ mười bảy như đã ghi trong sách Lê Triều Thiên Chính đời vua Lê Huyền Tông, tháng 3 năm 1665 với sắc lệnh nhắc nhở: ”... áo đàn bà con gái không có thắt lưng, quần không có hai ống từ xưa đến nay đã có tục cũ...”
Tuy nhiên, thời trang Việt Nam cũng thay đổi theo thời gian. Phụ nữ tỉnh thành chế biến kiểu áo ngũ thân từ áo tứ thân để có dáng dấp trang trọng hơn.
Áo ngũ thân cũng cắt may giống như áo tứ thân nhưng vạt trước là một vạt lớn như vạt sau, còn vạt nửa trước bên phải của áo tứ thân nay trở thành vạt con. Áo ngũ thân che kín thân hình không để hở áo lót. Mỗi vạt có hai thân nối sống tượng trưng cho tứ thân phụ mẫu, và vạt con nằm dưới vạt trước là thân thứ năm tượng trưng cho người mặc áo. Vạt con nối với hai vạt cả nhờ cổ áo có bâu đệm, và khép kín nhờ năm chiếc khuy tượng trưng cho đạo làm người theo quan niệm Nho giáo: Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín. Áo ngũ thân không những tôn vinh giá trị cao quý của người nữ trong gia đình cũng như xã hội, mà còn gói ghém nhân sinh quan của dân tộc: Con người nhờ cha sinh mẹ dưỡng, khi thành thân có cha mẹ người bạn đời cùng che chở bao bọc là tứ thân phụ mẫu, luôn tôn trọng đạo làm người và giữ lòng nhân ái, ăn ở có nhân nghĩa trên kính dưới nhường, biết nơi trọng chỗ khinh, biết suy luận tính toán và giữ vững niềm tin
nơi người.
Áo ngũ thân đi đôi với quần hai ống và khăn đội đầu cũng là Quốc phục của phái nam.
Các bà các cô dùng mầu sắc óng ả dịu mát trong khi đàn ông con trai chỉ dùng màu đen, trắng, hoặc lam thẫm.
Một kiểu thời trang mới đưa ra bao giờ cũng xuất phát từ thành thị và phải mất cả chục năm - nếu không bị đào thải - mới được phổ biến sâu rộng về thôn quê. Do đó, có thể nói rằng bộ áo ngũ thân xuất hiện vào khoảng đời vua Gia Long (1802-1819) nhà Nguyễn Phúc. Sở dĩ có sự ước đoán này,vì mặc áo dài thì phải mặc quần chớ không thể mặc váy. Và 163 năm sau khi vua Lê Huyền Tông bắt đàn bà mặc váy, thì vào năm Minh Mạng thứ 9 tức là năm 1828, triều đình Huế ra chiếu chỉ cấm đàn bà mặc váy và bắt phải mặc quần. Hồi ấy dân gian có câu ca dao than vãn:

Chiếu Vua mồng sáu tháng ba
Cấm quần không đáy, người ta hãi hùng!
Không đi thì chợ không đông
Mà đi thì... lột quần chồng sao đang!
Có quần ra đứng bán hàng
Không quần đứng nấp đầu làng trông quan!
Trước sự than vãn và chống đối của giới nữ, phe đàn ông con trai an ủi vỗ về:
Trúc xinh trúc mọc ngoài sân
Em xinh thì váy hay quần vẫn xinh!
Từ chiếc áo ngũ thân, vạt con nấp sau vạt trước được cắt ngắn bớt cho gọn, và đó là hình dáng chiếc áo dài Việt Nam, còn giữ lại cho đến bây giờ.
Thời đó, các bà các cô giới thượng lưu hoặc nhà giàu, có những cách phô trương áo quần như mặc áo mớ ba mớ bảy tức là nhiều lớp áo mặc chồng lên nhau, nhất là về mùa Ðông. Mùa hè, họ mặc áo the mỏng phủ ngoài áo dài trắng bên trong. Các kiểu trang sức thì đeo chuỗi hạt trai, hạt ngọc, hạt cườm, hoa tai, vòng, xuyến, nhẫn... Tóc vẫn còn để dài. Khi trẻ thì xõa rồi cặp rồi búi sau gáy hoặc vấn khăn nhung, trời lạnh thì trùm khăn nhung khăn nỉ.
Từ đôi guốc gỗ thô sơ, các bà các cô có những đôi hài nhung thêu cườm hoặc chỉ ngũ sắc, hoặc những đôi dép da bóng.
Tuy nhiên, quá trình chiếc áo dài chưa chịu ngưng ở kiểu áo ngũ thân. Nhật nhật tân, hựu nhật tân, nhất là trang phục.
Sau Ðông phương, áo dài Việt Nam một lần nữa chịu ảnh hưởng Tây phương, bởi
thời trang cũng đi liền với lịch sử. Nhưng cũng một lần nữa, tinh thần bất khuất của dân tộc Việt lại được biểu lộ qua chiếc áo dài.
Việt Nam thoát ách đô hộ của người Tàu không bao lâu thì lại rơi vào tay người Pháp. Khi văn hóa Lang-sa tràn vào nước ta thì chữ Quốc ngữ thay thế chữ Nôm và Hán, và cách ăn lối ở của ta cũng lần lần thay đổi và cố nhiên áo quần cũng chịu ảnh hưởng.
Một nhân vật có tên là Cát Tường -có người cho biết đó là một họa sĩ tên là Nguyễn Cát Tường- tung ra kiểu áo dài mới mệnh danh áo Lemur. Chữ Lemur viết trại theo danh từ Pháp le mur có nghĩa là cái tường viết trại tên họa sĩ Cát Tường.
ÁoLemur ra đời vào năm 1930 lúc nhóm Tự Lực Văn Ðoàn cổ xúy cải cách xã hội, và được cổ động mạnh mẽ trên báo Phong Hóa, gây chấn động tại các đô thị, nhất là tại Hà Nội, nơi từng được mệnh danh là đất ngàn năm văn vật.
Áo Lemur cắt may hoàn toàn theo lối Tây phương nối vai ráp tay phồng, cổ bồng, cổ lá
sen, cổ nhún tai bèo hoặc táo bạo hơn được khoét rộng để hở cổ. Vạt áo không nối sống nữa vì hàng vải mới sản xuất hoặc nhập cảng từ Pháp có khổ rộng hơn hàng nội hóa thời đó, nhưng vẫn giữ nguyên hai tà dài với gấu áo viền tròn nên tà áo không được mềm mại, được các cô tân thời
dùng khăn ”san” bằng ”voan” mỏng quấn lơi quanh cổ để níu kéo nét dịu dàng yểu điệu. Áo mặc với quần dài trắng, chân mang giày cao gót, vai đeo bóp đầm, che dù tránh nắng. Phụ nữ thời đại cải cách này không nhuộm răng đen nữa mà để trắng, tóc vấn trần hoặc búi lỏng, rẽ ngôi
lệch.

Hồi đó, ngay tại thủ đô Huế nơi có triều đình Việt Nam và Tòa Khâm Sứ Pháp, một số các cô tân thời a dua mặc ”mốt” Lemur, và dân Huế có bài vè như sau:

Vè vẻ vè ve
Nghe vè ”mốt” áo
Bận áo lơ-muya
Ði giày cao gót
Xách bóp-tờ-phơi
Che dù cánh dơi
Ði chơi Cụ Ngáo
Ăn cháo không tiền
Cổi liền lơ-muya!

Tại Hà Nội, cây bút châm biếm thời đại Tú Mỡ cũng có bài nhại Mười Thương về áo tân thời như sau:

Một thương tóc lệch đường ngôi
Hai thương quần trắng, áo mùi, khăn ”san”
Ba thương hôm sớm điểm trang
Bốn thương răng mọc hai hàng trắng phau
Năm thương lược Huế cài đầu
Sáu thương ô lụa ngả màu thanh thiên
Bảy thương lắm bạc nhiều tiền
Tám thương động tý ”nữ quyền” giở ra
Chín thương cô vẫn ở nhà
Mười thương... thôi để mình ta thương mình!

Tại Sài Gòn vào năm 1934, trong truyện dài bằng thơ Lời Tâm Sự của Thuần Phong đăng trên tạp chí Cùng Bạn, cũng có một bài thơ giễu nhẹ các cô tân thời:

Một yêu mặt trắng má tròn
Hai yêu môi mọng thoa son điểm hồng
Ba yêu mắt sáng mày cong
Bốn yêu mái tóc nực nồng nước hoa Năm yêu mảnh áo ngắn tà
Sáu yêu quần trắng là đà gót sen
Bảy yêu vóc liễu dịu mềm
Tám yêu giọng nói vừa hiền vừa vui
Chín yêu học thức hơn người
Mười yêu, yêu cả đức tài hình dong!

Những hình ảnh lố lăng quá trớn của một số phụ nữ chạy đua theo thời trang và kiểu áo Lemur mới mẻ đã được Vũ Trọng Phụng mô tả tỉ mỉ trong tác phẩm trào lộng thời đại Số Ðỏ. Một số các bà thủ cựu đã không ngần ngại tẩy chay kiểu áo quá tân thời này, thậm chí có bà đã xé toang vạt áo Lemur khi gặp một cô ăn mặc táo bạo trên đường phố Hà Nội.

Bốn năm sau khi áo Lemur xuất hiện và chết yểu, vào năm 1934, họa sĩ Lê Phổ đã cải tiến Lemur, loại bỏ những đường nét Tây phương táo bạo để dung hòa với kiểu áo ngũ thân cũ, không nối vai nối tay, không tay phồng cổ hở mà vẫn cổ kín vạt dài không viền tròn nhưng ôm sát thân người để haità áo mềm mại tự do bay lượn.
Chiếc áo dài canh tân này được hoan nghênh nhiệt liệt trong Hội Chợ Nữ Công Ðà Nẵng năm 1934 với gian hàng phụ nữ có các bà các cô đứng bán mứt bánh và đồ thêu đan, đoan trang hiền thục dịu dàng với áo mầu quần trắng tóc búi lỏng hoặc vấn trần hay vấn khăn nhung. Tới đây, chiếc áo dài dung hòa được mới với cũ để tôn vinh những nét đẹp của người nữ và tìm được nhân dáng chính xác, để đứng vững từ đó cho đến bây giờ.
*
Suốt cả ba thập niên sau đó, chiếc áo dài không có nhiều thay đổi lớn ngoại trừ cổ áo khi cao lúc thấp, khi vuông lúc tròn, khi kín lúc hở; chiều dài cũng lên xuống khi mini lúc maxi; gấu áo cũng khi lớn lúc nhỏ; vòng eo có khi rộng lúc thắt chặt. Chiếc quần cũng thay đổi từ kiểu cẳng què qua đáy giữa, lưng từ to bản luồn giải rút đổi sang lưng nhỏ luồn dây thun rồi đổi gài nút, và sau cùng là khóa kéo kiểu Tây phương; trong khi ống quần cũng theo thời khi chân voi lúc ống túm.

Chođến cuối thập niên 50, áo dài Việt Nam theo dòng lịch sử thay đổi từ chế độ Quân chủ sang chế độ Cộng Hòa với một nhân vật nữ: Bà Ngô Ðình Nhu nhũ danh Trần Lệ Xuân, phu nhân bào đệ cố Tổng Thống Ngô Ðình Diệm.
Ngày 6 tháng 12 năm 1958, trong dịp khai mạc Triển Lãm Nữ Công tại Cô Nhi Viện Nữ Vương Hòa Bình ở Sài Gòn, bà Nhu xuất hiện với kiểu áo dài không cổ tay ngắn mang bao tay trắng, tóc bới cao. Một số các bà các cô trong Hội Phụ Nữ Liên Ðới vội vàng may mặc theo kiểu mới hở cổ: Cổ thuyền, cổ vuông, cổ tròn, cổ trái tim...
Nhưng bà Nhu lộng quyền thao túng nền Ðệ Nhất Cộng Hòa và gây bất mãn khắp
nơi. Nhiều vụ xuống đường, tuyệt thực, tự thiêu đã xẩy ra để bầy tỏ chống đối. Chiếc áo dài cũng tham gia cuộc chống đối nhưng thầm lặng hơn, với kiểu áo dài cổ cao tận cằm đối lập kiểu áo không cổ. Sau đó, áo không cổ của bà Nhu cũng theo bà qua Tây nấp trong bóng tối mà mai
một.
Ðầu thập niên 60, nhà may Dung Dakao ở Sài Gòn tung một kiểu mới: Áo dài tay
Raglan mặc với quần xéo ống rộng. Kiểu áo cập nhật này giúp xóa bớt những đường nhăn hai bên nách và vai vì được ráp tay xéo vai, nên thân hình người nữ được ôm gọn trong hàng lụa một cách đầy thẩm mỹ.

Thuở đó, giới nữ sinh thích mặc ngắn gọn nên có kiểu mini-raglan tay ngắn vạt nhỏ và tà áo chỉ dài tới gối, trong khi các bà thích kiểu maxi-raglan tha thướt nhu mì hơn. Chiếc quần xéo may bằng hàng mềm xếp xéo góc khi cắt, ôm sát hông nhưng hai ống lòa xòa mà mỗi bước đi thấp
thoáng thấy mũi giầy ẩn hiện dưới sóng lụa. Nhiều người còn cầu kỳ hơn, may quần xéo bằng hàng mỏng hai lớp trông thật yểu điệu.
Sau đó, một vài nhà may ở Sài Gòn tung kiểu áo ba tà gồm thân sau nguyên một vạt nhưng thân trước chia làm hai như kiểu áo tứ thân xưa, gài nút từ cổ xuống ngực rồi tới bụng thì để thả mặc với quần tây kiểu chân voi để cập nhật với thời trang Âu Mỹ đang có kiểu quần ”bell bottom”.

Cuốithập niên 60, nhiều bà đưa ra một ”mốt” hay hay là mặc nguyên một bộ áo dài và quần mầu phấn tiên, may bằng tơ lụa nội hóa trông rất dịu dàng khả ái. Một số ca sĩ lên sân khấu lại mặc nguyên bộ mầu sắc đỏ chói hay xanh ngắt viền kim tuyến sặc sỡ.
Từ kiểu Raglan có nhiều kiểu biến chế lạ mắt: Thân áo may bằng hàng dày, nhưng phía ngực và tay ráp bằng hàng ren hoặc hàng mỏng; hoặc thân áo khác mầu với hai tay, có khi là hai mầu tương phản như đen trắng, hoặc đậm nhạt, và có khi may bằng hàng rất mỏng nên phải dùng hai hoặc ba lớp, ý hẳn nhắc nhở đến ngày xưa các cụ mặc áo mớ ba mớ bảy để phô trương sự giàu có của mình.

Nữ sinh Việt Nam trước 75 đến trường đều thường là ”áo trắng học trò”, nhưng thứ hai chào cờ phải mặc đồng phục: Áo trắng nữ sinh Ðồng Khánh Huế, áo lam Hà Nội, áo xanh da trời Trưng Vương, áo hồng Gia Long...những mầu áo thơ mộng đã một thời lên hương qua thơ nhạc.
Một điều ghi nhận là sau khi không còn thể chế quân chủ, kể từ thời Ðệ nhất Cộng hòa (tháng 7-1954), hầu hết các cô dâu đều mặc quốc phục áo dài có khoác ngoài một áo thụng rộng may theo kiểu áo mệnh phụ hoặc áo hoàng hậu, và đội khăn vành xanh hoặc vàng. Ý hẳn đó là ngày nàng trở thành một bậc mệnh phụ và bước lên ngôi hoàng hậu trong cuộc đời của chàng
vậy.
Từ cuối thập niên 60, nhà may Thanh Khánh ở Dakao đưa ra những mẫu hàng thêu hoa lá cành để may áo dài, và tiệm Saigon Souvenirs khu Thương xá Tax Sài Gòn đưa ra những mẫu hàng vừa vẽ vừa thêu trên lụa rất quý phái lịch sự. Ba nhà may nổi tiếng tại Sài Gòn trước 75 là nhà may Thanh Khánh - nay mở tại Paris, Pháp - nhà may Dung Dakao và nhà may Thiết Lập Pasteur - nay mở tại đường Brookhurst, Garden Grove, California, Hoa Kỳ.
*
Như trên đã nói, chiếc áo dài Việt Nam có số phận gắn liền với lịch sử dân tộc. Khi Cộng sản xâm chiếm miền Nam vào cuối tháng Tư, 1975, chiếc áo dài cũng theo những bước chân di tản lưu vong ra ngoại quốc, trong khi chính sách đàn áp và nền kinh tế kiệt quệ trong nước đã đẩy lui
chiếc áo dài vào bóng tối hoặc chôn kín trong đáy tủ và chỉ được đưa ra ánh sáng trong dịp cưới hỏi lễ lạc.

Trênbước đường lưu vong, bất cứ ở Mỹ, Phi, Âu, hay Á, chiếc áo dài được nâng niu bảo trọng hơn bao giờ. Ở đâu có người Việt tỵ nạn là ở đó có áo dài, áo lụa, áo nhung, áo tơ, áo gấm, áo vải, áo thêu, áo vẽ... kể cá áo gấm lam, áo thụng khăn đóng của quý vị tu mi nam tử. Phẩm chất,
mầu sắc cũng như những hình tượng trên áo được hòa hợp với trình độ thẩm mỹ khá cao.
Trong số những nhà sáng chế kiểu áo, phải kể đến Thành Lễ Hoàng Ðình Tuyên ở
Paris với những kiểu hoàn toàn mới lạ và táo bạo như áo dài hở ngực hở cổ, áo dài không có tay hoặc chỉ có một tay kiểu... độc thủ nữ hiệp, áo dài cũn cỡn ngắn trên đầu gối kiểu... lính thú đời xưa, áo dài năm lớp hàng mầu v.v... Ðặc biệt các kiểu áo dài mới của Thành Lễ đều mặc với
quần cùng màu hoặc màu tương phản để tạo sự bắt mắt. Rất may, đa số các kiểu mới này đều còn giữ nguyên hai tà áo bất khuất bay lượn, nét đặc biệt của áo dài Việt Nam.
Hiện nay phong trào áo vẽ và nhuộm mầu đang lấn át những mẫu áo thêu loan
phượng giao long, cúc trúc lan mai và cảnh trí thời xưa, đồng thời với sự tái xuất kiểu áo Lemur tay phồng nối vai.
[size=12
]Nhiều họa sĩ nổi danh tung ra vô số mẫu vẽ trên lụa: Thành Lễ Hoàng Ðình Tuyên, Thúy Uyển, Nhung ở Paris, Tiểu Linh, Frederic Thọ ở Cali, Anh Ðào, Kim Liệu ở Virginia... Người viết bài này vì yêu áo dài Việt Nam nên cũng mượn mầu sắc ghi lại những hình ảnh quê hương qua hoa lá cành mây nước trăng sao trên lụa, để mong phổ biến những vẻ đẹp của quê hương thể hiện qua tà áo, đóng góp phần nào vào việc gìn vàng giữ ngọc.[/size]
Những chiếc áo dài Việt Nam dù với mầu sắc đậm chói hay dịu mát, may bằng
hàng vải thô sơ hay tơ gấm lụa là, vạt áo có ngắn cũn hay dài thượt, thân áo có nhỏ hẹp hay rộng rãi, cổ áo có kín cổng cao tường hay hở hang lộ liễu... vẫn là một kết hợp của chân thiện mỹ.

Áo dài Việt Nam không những nói lên nhân sinh quan Việt Nam mà còn gói trọn tinh thần Việt Nam: Dù ở bất cứ hoàn cảnh nào cũng chỉ tiếp nhận tinh hoa mà gạn lọc cặn bã, tô bồi thêm nét đẹp mà vẫn giữ cá tính độc lập.
Áo dài Việt Nam là niềm kiêu hãnh của người Việt Nam. Chính vì vậy mà người Việt
vẫn yêu quý tà áo Việt, nhất là thế hệ trẻ lưu vong trong sứ mạng gìn vàng giữ ngọc.

”Phan Kế Bính, Việt Nam Phong Tục, Phong Trào Văn Hóa. “Trần Trọng Kim, Việt Nam Sử Lược, Ðại Nam.
“Toan Ánh, Phong Tục Việt Nam, Xuân Thu.
“Nhất Thanh, Ðất Lề Quê Thói, Sống Mới.
“Nguyễn Khắc Ngữ, Những Hình Ảnh Xưa, Nhóm Nghiên Cứu Sử Ðịa.
“P. Huard và M. Durand, Connaissance du Vietnam, E.F.E.O.
“W. Robert Moore và Maynard Williams, Portrait of Indochina, The National Geographic Magazine

[Đoan Hạnh]

<blockquote>Áo Dài Việt Nam</blockquote><blockquote>qua các thời đại.</blockquote><blockquote>Hương Kiều Loan</blockquote><blockquote>(trích Hồn Quê)</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>1.</blockquote><blockquote>Tiếng hát của Duy Trác tha thiết:</blockquote><blockquote>Nắng Sài Gòn em đi mà chợt mát Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông Anh vẫn yêu mầu aó ấy vô cùng Anh vẫn yêu mầu aó ấy vô cùng…. Bản
nhạc “Aó lụa Hà Đông” của nhạc sĩ Ngô Thụy Miên phổ từ thơ Nguyên Sa,
thơ và nhạc đã khiến người nghe không khỏi bâng khuâng, quyến luyến một
hình ảnh quyến rũ và duyên dáng của giai nhân trong chiếc aó lụa Hà
Đông, một địa danh nổi tiếng về ngành dệt lụa. Chắc chắn chiếc aó mà
Nguyên Sa mô tả đây phải là chiếc aó dài, chứ không thể là áo cánh hay
aó bà ba đuợc. Vẫn biết y phục của phụ nữ Việt Nam có ba bốn loại aó.
Aó bà ba mà người miền Nam thường mặc ở trong nhà hay đi chợ, giống như
cái aó cánh của phụ nữ miền Bắc và miền Trung vậy. Thế nhưng, tất cả ba
miền, khi người phụ nữ đi dự lễ, đình đám, tiệc tùng… thì hầu như các
bà, các cô đều mặc aó dài cả. </blockquote><blockquote>Chiếc
aó dài Việt Nam đã đuợc ca tụng qua bao nhiêu triều đại và quả đúng như
vậy, vì chiếc áo dài khi đuợc mặc trên mình người thiếu nữ, đã duyên
dáng xinh đẹp ra sao, nên mới đánh động đuợc các thi, hoạ,văn nhân tốn
bao nhiều sơn, mực, phấn, giấy, vải, để lưu lại hình ảnh giai nhân với
chiếc áo dài tha thướt đó. Các thi nhân thì ngẩn ngơ khi ngắm một tà aó
bay bay trong chiều thu sang, </blockquote><blockquote>Áo nàng vàng, anh về yêu hoa cúc, Áo nàng xanh, anh mến lá sân trường. Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu thương, Anh thay mực cho vừa mầu aó tím. ( Nguyên Sa) </blockquote><blockquote>Vâng, mầu aó nàng đã khiến những anh sinh viên ngơ ngẩn mỗi chìều bên cổng trường ngóng đợi một tà aó thân quen… .</blockquote><blockquote>Những tà aó trắng như những cánh buớm của nữõ các sinh đang tuổi xuân thì đã khiến bao con tim các nam sinh rung động. </blockquote><blockquote>Sân trường bầy gái trẻ Đùa nắng má hây hây Gió vô tình thổi nhẹ Tà áo trắng tung bay… ( Trần văn Lương) </blockquote><blockquote>Và còn nhiều nữa, như:</blockquote><blockquote>Sàigòn bây giờ trời mưa hay nắng? Tà aó em bay theo giọt nắng vàng. Con đường ta đi giòng sông kỷ niệm, Nỗi nhớ trong em nỗi nhớ dịu dàng. ( Trần Ngoc) ngoài cửa lớp</blockquote><blockquote>Là áo người trắng cả giấc ngủ mê Là bài thơ còn hoài trong cặp Giữa giờ chơi mang đến lại mang về. ( Đỗ trung Quân) </blockquote><blockquote>Em về mặc cánh hoa rơi Áo em tím suốt một trời bằng lăng. ( Bình Nguyên Trang) Áo
dài thường may bằng những hàng lụa mỏng, mầu sắc nhẹ nhàng. Chiều dài
của aó cách gấu quần khoảng 30 phân, có khi ít hơn. Áo dài có cổ, giống
như cổ aó tàu, cổ áo cao chừng hai, ba centimet. Thân trên của aó dài
may sát với thân hình ngườøi phụ nữ, kín từ cổ đến cánh tay, nhưng vẫn
phô trương đuợc nhưng nét mỹ miều của thân thể, vàø vẫn là kín đáo đoan
trang. Từ vòng eo trở xuống thân aó gồm hai vạt aó, vạt trước và vạt
sau. Bên trong, người phụ nữ mặc quần dài, may thuôn theo hai ống chân,
những cô gái có đôi chân dài, mặc quần bằng tơ, hay lụa óng, khi buớc
đi, dáng uyển chuyển, và hai tà aó đuợc tự do bay bay theo gió thổi, đã
khiến một ký giả người Mỹõ, bạn của anh tôi, lần đầu đến Việt nam vào
thập niên 60 khi nhìn các nữ sinh trung học lúc tan truờng, đã phải kêu
lên là đẹp quá và đã ví những tà aó trắng đó không khác gì một đàn bướm
bay lượn trên con đuờng Cường Để ngập lá vàng.</blockquote><blockquote>2.</blockquote><blockquote>Chiếc áo dài đã đuợc biến dạng ra sao từ những năm xa xưa?</blockquote><blockquote>Khoảng
thời điểm của năm 1910 tới 1950, chiếc aó dài đuợc may hơi rộng rộng,
không bó sát thân hình, vì người phụ nữ phải mặc chiếc aó cánh ngắn tay
bên trong, thông thường là aó “phin” hàng cotton, mỏng, sợi tơ vải rất
thanh, và nhẹ, gọi là aó “phin nõn”. Chiếc aó ngắn đó có túi nhỏ bên
hai vạt aó. Hàng aó dài thường là luạ, vải, còn gấm và tơ dành cho
những người giàu có. Người nghèo thì may aó dài bằng vải.</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>
</blockquote><blockquote>Về mầu sắc của aó dài,
thì vào thời điểm đó, phụ nữ còn nhiều nhút nhát e dè. Không dám làm
cách mạng trong vấn đề y phục, nên họ thường mặc những mầu nhạt, nhẹ
nhàng, mà không dám mặc những mầu sặc sỡ, trông chói lọi vì sợ cho là
không đứng đắn. Cái nền nếp, sự bảo thủ của lớp người cổ xưa đã khiến
người phụ nữ thuở đó phải ngại ngần trong sự chọn mầu sắc của áo. Chỉ
những ả đầu hay đào hát mới dám dùng mầu sặc sỡ cho y phục. Còn các
tiểu thư, các bà mệnh phụ đa số là mặc những mầu hồng nhạt, mầu lòng
tôm, mầu mỡ gà. Những mầu rực rỡ chỉ đuợc họ mặc trong dịp lễ lớn như
đám cuới, đám rước hội. Hầu như người ta không thấy người phụ nữ bình
thường ở lớp tuổi 30 lại mặc mầu đỏ khi đi phố.</blockquote><blockquote>

</blockquote><blockquote>Mầu
trắng, đen, xám, và nâu là dành cho những phụ nữ tuổi ngoài 40. Vào
thập niên đó khó mà kiếm đuợc một cô gái đương thì, tuổi xuân mộng lại
chọn mầu xám buồn để mặc. Mầu trắng, quần trắng là thuờng dành cho học
sinh trung học, Ngoài ra, mầu trắng, mầu đen, cũng thường dùng cho
những truờng hợp tang chế.</blockquote><blockquote>Cổ
áo dài thường may giống như cổ aó Tầu. Phụ nữ ở vào tuổi trung niên thì
cổ aó may hở một khúc nhỏ phía truớc khoảng bằng nửa gang tay để phô
trương những dây hột vàng 24k đuợc đánh như dây chuyền, gồm các hột
vàng nhỏ bằng 1/3 hột đậu xanh, kết lại thành một chuỗi dài và quấn
nhiều vòng quanh cổ, nhưng họ chỉ khoe phần nữ trang đó ỡ chỗ cổ phiá
truớc. Phần còn lại đuợc đeo dấu bên trong aó. Họ không đeo nguyên xâu
chuỗi ra ngoài cổ aó. </blockquote><blockquote>3.</blockquote><blockquote>Khuy
aó cũng đóng một vai trò quan trọng và biến dạng dần theo mốt của áo.
Khuy áo cũng đuợc đổi thay theo mốt của áo. Khuy aó thường đuợc làm
bằng những hạt thuỷ tinh trong, tròn như hòn bi và to hơn hạt ngô, đủ
mầu theo aó. Nhưng thường là mầu hổ phách, hay mầu xanh ngọc, như mầu
qủa nho, hoặc hạt khuy đuợc tráng thủy giống như những viên ngọc trai
mầu phấn hồng, mầu ngà.</blockquote><blockquote>Khuy
aó đuợc đính vào aó bằng chân khuy. Chân khuy aó đuợc tết bằng hàng vải
cùng mầu, hay chính vải của aó, đuợc may lộn nhỏ như thân cây tăm to,
đó là những chiếc chân khuy đẹp. Người thợ may xếp hai chân khuy như
hai chiếc tăm nhỏ nằm song song nhau. Khéo và may giỏi là sao hai chân
khuy aó may lộn cho thật muớt, đều và nhỏ, mũi kim đính khuy vào thân
aó phải đều như tắp, chiếc khuy đuợc lồng vào chân khuy, bộ khuy đuợc
chia làm hai phần, phần một là phần có hạt khuy aó, phần kia là phần
hạt khuy aó đuợc lồng vào, chân của khuy aó đều giống nhau từ dạng đến
kích thước. Ngoài ra khuy cũng được làm bằng vải tết lại. khuy thường
là bằng vải cùng màu với vải may áo, nếu là áo hoa, thì sẽ phải chọn
một màu nào nhiều nhất của áo để làm khuy.</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>4.</blockquote><blockquote>Thế
rồi có một cuộc cách mạng lớn về y phục cuả thập niên 30, do nhà vẽ
kiểu mẫu y phục thời trang : Cát Tường, đuợc mệnh danh là Le Mur, Người
sáng chế những đổi mới cho áo dài, đã làm một cuộc cách mạng lớn về y
phục phụ nữ ngày đó. Oâng Cát Tường đã cải biến những chiếc aó dài, gây
sôi nổi trong xã hội thời bấy giờ và bị giới bảo thủ chống đối kịch
lịệt, cho là kiểu áo mới làm hư phụ nữ. Dĩ nhiên những kiểu aó dài do
ông sáng chế ra đã đuợc một số phụ nữ theo mới yêu thích. Những chiếc
aó đó có cái đẹp riêng của chúng. Chiếc aó Le Mur cải biến là tay aó
không ráp theo lối thường truớc đó, tức là tay aó ráp ở khoảng giữa
cánh tay, từ vai xuống khuỷu. Lối cải biến của nhà may Cát Tường thì
tay aó đuợc ráp từ vai như aó sơ mi hay áo ngắn. Vai aó hơi bồng, Hò aó
đuợc thay đổi, cổ aó đuợc cắt rộng xuống, không còn cổ như kiểu áo Tàu
nữa, mà cổ aó là hình trái tim, hay cổ tròn, rồi kết ren quanh cổ, tuỳ
theo mầu áo và mầu sắc. </blockquote><blockquote>
</blockquote><blockquote>Ngực aó thêu hay gắn
ren. Khuy aó cũng đuợc thay đổi, người ta dùng những loại khuy tròn và
dẹt, hình những bông hoa v...v... như khuy dùng cho các loại aó ngắn.</blockquote><blockquote>Những
kiểu aó Le Mur này đã bị những người bảo thủ cho là lố lăng, dị hợm, và
lên tiếng công kích dữ dội trên baó chí, mặc dù các kiểu aó đuợc những
phụ nữ cấp tiến hưởng ứng nhiều. Vào giai đoạn 1930, xã hội VN cũng có
những thành phần chạy theo Tây, học đòi theo ngoạị bang những cái rởm,
hành động lố lăng, trơ trẽn của một lớp người trưởng giả học làm sang,
đã khiến nhà văn Nguyễn Trọng Phụng cho ra đời cuốn truyện “Số Đỏ”û để
chấm biếm những thói hư tật xấu của một tầng lớp nào đó trong xã hội
đương thời. </blockquote><blockquote>Nhưng rồi
phong trào cấp tiến của aó dài đó cũng không tồn tại, người ta lại trở
về với lối áo cổ xưa, nghiã là chiếc aó dài đơn thuần giản dị hợp với
cá tính của phụ nữ Việt Nam hơn. Áo vẫn may hơi rộng rộng.</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>Mãi
cho đến thời điểm 1960, người ta mói bắt đầu mặc aó dài may bó sát lấy
thân hình để phô trương nét kiều diễm của thân thể, tà aó may vừa phải,
không quá lớn, cũng không quá nhỏ. Sau đó mốt aó lại được cải biến dần
dần, cứ vài năm lại thay đổi một tý, khi thì cổ aó đuợc may thấp,
khoảng 1 centimet rưỡi,đến 3 centimet là tối đa, chiều dài của aó cũng
đuợc may ngắèn hơn, khi thì mode lại đổi, là chiều dài của vạt aó dài
chỉ cách gấu quần khoảng một gang tay, và cổ aó lại đuợc may cao hơn,
từ 5 tới 7 centimet. Mốt áo may ngắn đi thì dễ cho phụ nữ sửa lại, chỉ
việc cắt vạt aó cho ngắn bớt, là có áo mặc hợp với thời trang, nhưng
khi mốt aó đổi thành dài hơn, thì người phụ nữ bắt buộc phải tốn tiền
may aó mới. Chiếc aó dài lại kén chủ nhân mặc nó, bới vì mập quá, hay
ốm quá, đều đuợc “nó phản bội” rõ ràng, không giúp chủ nhân che những
khuyết điểm của thân hình, như khi người phụ nữ mặc y phục của Tây
Phương: dress hay blouse, hay longdress, và nhất là kiểu aó đại lễ của
Đại Hàn thì còn che đuợc bụng bầu đến vài ba tháng .( (=: )</blockquote><blockquote>Ngoài
ra quần mặc với aó dài cũng đuợc thay đổi theo mốt luôn. Mầu quần căn
bản là quần lụa trắng, hoặc đen, nhưng thường người ta mặc quần trắng,
chỉ mặc quần đen vào những kỳ có kinh nguyệt. Quần thuờng may bằng hàng
lụa mềm, may dài đến gót chân, ống quần rộng khoảng một gang tay rưỡi,
lưng quần đuợc lồng dây thun. Vào năm 1954, người miền Nam có sáng kiến
rất hay,là họ mặc quần nút bấm, thì quần đuợc may sát vòng bụng, may
vừa đúng eo, và để thân hình có chui lọt đuợc, bên hông phía trước của
quần đuợc xẻ xuống chừng một gang tay, và có nút bấm, loại quần này khi
mặc với aó dài sẽ đẹp hơn, vì vải không cộm lên ở bụng như lưng quần
bằng thun, nên nhìn rất muợt mà,</blockquote><blockquote>6.</blockquote><blockquote>Thập
niên 60, có rất nhiều đổi thay quan trọng về chiếc aó dài Việt Nam. Đó
là tay aó raglan. Người ta sáng chế ra aó tay raglan, tức là tay aó nối
từ cổ xuống nách, xéo theo hò áo. Loại tay aó này sẽ không nhìn thấy
khúc nối ở lưng cánh tay nữa, Chiếc áo dài coi đẹp hơn. Và cũng từ kiểu
aó raglan này, lại sáng chế thêm sự văn minh khác nữa, tức là người mặc
có thể cho may hai tay aó bằng hàng ren một mầu trong các hoa của áo,
hoặïc tiệp mầu với mầu vải aó, có khi là hàng voan, coi cũng rất đẹp.
Và khuy aó cũng đuợc thay đổi luôn, họ dùng khuy bấm cho aó dài. Áo dài
ở thời điển này may ôm sát vào thân hình, eo aó đuợc thắt chặt, có
người còn dùng dây quanh aó phiá trong ở vòng hai để eo đuợc nhỏ hơn.
Vạt aó may dài lê thê, chỉ hở tý gấu quần. Giữa thập niên 60, mốt aó
mới thay đổi là aó dài midi, coi xinh xắn hơn, vì vạt aó không dài nữa,
chỉ dài quá đầu gối một gang tay.</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>7.</blockquote><blockquote>Một
biến đổi lớn vào nữa đầu thập niên 60 là áo dài cổ hở do bà Ngô Đình
Nhu sáng chế. Aó dài không có cổ, mà cắt hở chút vai, mốt này cũng bị
nhiều người chống đối, nhưng khi nhìn quen mắt lại thấy đẹp, nhất là
cho những ai có cổ cao và trắng, với bộ ngực đầy đặn. Sau này cổ aó lại
cắt sâu xuống, hình vuông, hay hình tròn rộng để khoe một phần da thịt
mịn màng hoặc khoe dây nữ trang đeo cổ.</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>Ngoài kiểu áo hở cổ lại có mốt là aó không cổ, tức là cổ aó cắt sát chân cổ, chỉ có đuờng viền nhỏ quanh cổ mà thôi.</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>Mốt
cổ aó bà Ngô Đình Nhu này không đuợc mặc ở trường Trưng Vuơng. Thuở đó
tôi còn nhớ, lúc năm đệ tứ, hay tam, mấy chị đệ nhị hay đệ nhất, aó mặc
chít eo chật quá, để khoe vòng số hai nhỏ xíu, là bị các bà giám thị
gọi lên văn phòng, “chỉnh” cho và bắt về nhà thay aó. Thập niên đó, cô
đào Người Pháp Brigitte Bardot,đang là thần tượng cho nhiều học sinh ,
sinh viên lúc bấy giờ. BB có mái tóc dài buông lơi đến quá lưng rất là
quyến rũ. Tóc cũng hơi đánh rối phiá trước. Nên nhiều nữ sinh bắt chước
kiểu tóc của nàng. Tại Trưng Vương, nữ sinh nào tóc đánh rối cao quá,
cũng bị các bà giám thị tóm vô văn phòng, bắt gỡ tóc chải lại. Ngoài ra
cũng tuyệt đối cấm mặc aó dài mà chỉ mặc su chiêng ở trong. Các nữ sinh
của trường đều phải mặc aó lá mỏng ngắn bên trong aó dài, ngoại trừ aó
dài nào may bằng hàng teteron dầy, khiến các bà giám thị hay giám học
không nhìn thấy su chiêng thì mới thoát.</blockquote><blockquote>Cũng
ở thập niên này, aó dài đuợc chế biến thêm là kiểu aó ba tà. vạt aó
phía truớc xẻ từ cổ xuống thành hai tà phiá truớc, và dùng khuy tàu
đính từ cổ aó một hàng khuy dài đến tận eo bụng ở vạt trước. Tay aó
raglan, hàng may aó thuờng đuợc lựa là hàng gấm, mốt aó này cũng không
đuợc chuộng cho lắm,</blockquote><blockquote>Thập
niên 60, lại phát minh ra aó vẽ, người mặc aó vẽ đầu tiên, phát minh ra
kiểu aó vẽ là HKL, khi đó mới đệ ngũ, tự mình vẽ lấy aó. Ai đã đi chợ
tết vào thập niên đó, chắc hẳn có người đã nhìn thấy và còn nhớ một cô
bé với chiếc aó dài mầu hồng phấn, vạt aó vẽ hình một thiếu nữ phù
tang, che dù, mặc kimono đi duới hàng cây anh đào, hoa anh đào rơi lả
tả từ ngực xuống tận gấu áo. Tấm aó vẽ ngày đó đã lôi keó bao sự tò mò
của mọi người đi chợ tết khi nhìn chiếc áo dàí đặc biệt như thếù. Nhưng
với trí óc của tuổi học trò đệ ngũ, đã không biết là có những thứ sơn
có thể vẽ trên vảiù, để mình có thể làm giàu bằng sự sáng tạo đó. Aó
HKL vẽ bằng mầu nuớc, giặt một lần là hết. Đến hai ba năm sau Saigòn
mới có aó vẽ do các nhà thuơng mại và hoạ sĩ hợp tác. Áo vẽ thịnh hành
từ thuở đó, nhưng đâu có ai biết rằng, nguời đầu tiên nghĩ ra vẽ trên
vải aó, và nguời đầu tiên mặc chiếc aó vẽ thuở đó là một cô bé mới 13
tuổi đầu, nay đang ngồi viết bài này và nhớ lại một thuở học trò xa xưa!</blockquote><blockquote>Cũng
ở thập niên này, phụ nữ lăng xê mốt mặc áo dài với quần tây may ống
thẳng, chán rồi đổi qua mốt quần xéo, may bằng những hàng mềm, và quần
may đuợc xếp vải thật xéo để cắt cho ống thật rộng, rất tốn vải. Muốn
diện đẹp và có tiền thì may quần bằng hàng mouseline mỏng, có lót, coi
rất tha thướt và duyên dáng, hàng may quần cũng chỉ là mầu đen, hay mầu
trắng.</blockquote><blockquote>8.</blockquote><blockquote>Sau
75, thì chiếc aó dài bị cách mạng cho là loại y phục hủ hoá, làm giảm
thiểu mức sinh hoạt của phụ nữ, nên chiếc aó dài hầu như bị biến mất ở
thành thị. Không hiểu có phải chiếc áo dài xinh xắn bị ruồng rẫy một
cách oan uổng đáng thương vìø do thời điểm nghèo khó của đất nước lúc
bấy giờ? Vì mỗi gia đình một năm chỉ đuợc chính phủ cho mua vài mét
vải, thì lấy đâu ra may aó dài? Ngay may quần mặc thuờng còn không đủ
chiều dài cho những ai có chiều cao tốt nữa, nên quần mặc cũng ngắn cũn
cỡn. </blockquote><blockquote>Những chiếc aó dài
của thời vàng son truớc 75 nay đuợc cắt lấy hai vạt aó để may aó ngắn.
Và thảm thương hơn nữa cho nhiều chiếc aó dài xinh đẹp của một thời xa
xưa đó, nay nằm tủi buồn bên lề phố, chủ nhân nó phải ngậm ngùi bán nó
đi để đổi lấy chút cơm gạo cho gia đình sống qua bữa, hoặc gom góp,
chắt bóp để có tiền thăm nuôi chồng trong trại cải tạo. </blockquote><blockquote>Thỉnh
thoảng tôi nhận đuợc thư gia đình và bạn bè thân còn kẹt lại bên quê
nhà, thư chuyển qua đường bên Pháp rồi mới đến Mỹ, ngụy trang mọi cách,
từ hình thức đến nội dung để đến đuợc tay mình. Nhìn hình ảnh những
người bạn học xinh đẹp ngày xưa của một thời hoa gấm, một thời óng ả
duyên dáng trong những chiếc aó dài duyên dáng. Nay thì…tuy vẩn còn
đượïc dậy học, nhưng nét mặt không dấu nổi nét buồn rầu u ám đến thảm
haị. Thân phận cô giáo nghèo nàn trong chiếc aó ngắn bạc mầu, và chiếc
quần đen cũ kỹ ,dáng dấp đã thay đổi, nét vất vả hằn trên khuôn mặt,
trông bạn không khác gì mấy người buôn bán hàng rong ngoài chợ truớc
75. Nhìn hình ảnh bạn mà xót xa lòng! </blockquote><blockquote>9.</blockquote><blockquote>Thế
rồi qua thập niên 80, chiếc aó dài đuợc rón rén về lại với dân thành
thị Saìgòn, nhưng ở thời điểm này chiếc aó dài mất đi nét tha thướt
duyên dáng truyền thống. Không biết có phải vì điều kiện khó khăn nghèo
nàn của đất nuớc đã ảnh hưởng đến chiều dài, ngắn, của vạt aó đuợc may
không? Bởi vì ở giai đoạn này, có thể nói là giai đoạn xấu nhất về mốt
của aó dài. Tà áo ngắn cũn cỡn, hầu như chỉ dài hơn đầu gối tý chút mà
thôi, vạt áo lại may nhỏ, kích aó cũng quá cao, nhìn người mặc aó, thấy
như áo bị hớt lên. Giai đọan này chiếc nón lá cũng bị thay đổi kích
thước nữa, Chiếc nón lá thuờng là vật làm tăng thêm nét duyên dáng rất
nhiều cho thiếu nữ khi họ mặc aó dài. Nhưng sau 75, vòng nón ,đường
kính đã bị thu nhỏ đi nhiều, khiến chiếc nón mất đi nét đặc thù của nó.
Nhìn cái nón khá giống một loại mũ, hay giống giống kiểu nón của người
Trung Hoa, nghĩ thật đáng tiếc! </blockquote><blockquote></blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>10.</blockquote><blockquote>Buớc
vaò thập niên 90, mốt aó dài lại đuợc thay đổi lần nữa, Lần này thì khá
hơn. Khi mà Việt Nam có bộ mặt sung túc hơn thời điểm của thập niên 80,
vì do sự tài trợ của Việt kiều đổ đô la về giúp thân nhân, người dân
thành thị ở Sàigòn đã có bộ mặt sáng sủa hơn, nên mốt aó dài cũng đuợc
thay đổi luôn. Tà aó đuợc may dài hơn, cổ aó cao hơn, hàng may aó mầu
sắc cũng đẹp hơn, Áo thêu, aó vẽ trở nên thịnh hành ... và người ta còn
sáng chế ra kiểu mặc quần màu, thuờng là cùng mầu với hàng aó, hoặc
chọn một mầu trong aó dài hoa đó. Nhìn những áo này, vẻ đẹp xấu tuỳ
theo quan niệm mỗi người. Riêng cá nhân tôi, thì tôi vẫn thấy aó dài
mặc với quần đen hay trắng là đẹp nhất.</blockquote><blockquote>11.</blockquote><blockquote>Thập
niên 2000 thì phải nói chiếc aó dài Việt Nam đã đuợc buớc vào giai đoạn
toàn mỹ nhất từ xưa đến nay. Bây giờ người dân ở Sàigòn đã diện lắm rồi
vì cuộc sống đã sung túc hơn xưa rất nhiều nhờ những ngoại tệ của các
nuớc đầu tư vào nền thuơng mại ở Việt Nam, nên hàng hoá tràn đầy, do
đấy tơ lụa gấm vóc còn nhiều hơn thời điểm trước 75 nữa.</blockquote><blockquote>Ngoài
ra hiện nay tại Việt Nam có nhiều nghệ sĩ vẽ kiểu mẫu thời trang về y
phục. Họ đã rất thành công vì thiết kế đuợc nhiều kiểu aó dài độc đáo
vàø quá đẹp. Những người vẽ kiểu mẫu áo dài này đã biết mang sắc thái
cổ xưa vào phần thiết kế áo dài, để vẫn giữ đuợc những nét đặc thù của
một loại y phục có lẽ là đẹp nhất Á Châu. Họ đã dùng những loại tơ, luạ
in hình hoa văn, và dùng những loại luạ mềm để làm tăng nét tha thuớt
uyển chuyển của nguời phụ nữ Việt Nam. Sự pha trộn về mầu sắc lại rấùt
hài hoà, và chú trọng sự cắt ráp hoa để tạo nên những đuờng nét độc đáo
của aó. Áo dài của giai đoạn này đã đạt đến mức tuyệt đỉnh về cả mỹ
thuật lẫn kỹ thuật .</blockquote><blockquote></blockquote><blockquote>Các
nhà thiết kế về áo dài còn phối hợp đuợc cái đẹp của Tây phương mang
vào y phục Việt Nam, như những chiếc aó hở một bên vai, khoe cánh tay
trần trắng nõn nà, hoặc những chiếc aó hở cả phần ngực trên và vai, lộ
hai cánh tay trần, người mặc được choàng ra ngoài chiếc khan san mỏng,
dài để che bớt cánh tay, và vẫn quyến rũ. Hoặc aó không dùng tay
raglan, mà là khoá keó phiá sau lưng để phần ngực aó đuợc mượt mà…v..v…
Thêm vào giới phụ nữ trẻ ở quê nhà, hay ngay cả bên hải ngoại, họ đều
có chiều cao hơn phụ nữ ngày xưa, do đấy khi các thiếu Việt Nam mặc
chiếc aó dàì, với thân hình dong dỏng cao, chân dài , buớc đi uyển
chuyển trong chiếc quầân tơ óng muợt, thật không một y phục Á Châu nào
có thể quyến rũ và gợi cảm hơn chiếc aó dài VN trong thời kỳ hưng thịnh
này,</blockquote><blockquote>Hương Kiều Loan</blockquote><blockquote>=======</blockquote><blockquote>Hình ảnh tài liệu về áo dài</blockquote><blockquote>(
HKL xin chân thành cảm tạ Gs. Phi Phượng, TV Lê Bảo Sơn,Uyển Diễm và
chị Minh P, đã cho xử dụng những hình ảnh của gia đình để thêm phần tài
liệu cho bài viết này)Hình ảnh tài liệu về áo dài.</blockquote><blockquote>(
HKL xin chân thành cảm tạ Gs. Phi Phượng, TV Lê Bảo Sơn,Uyển Diễm và
chị Minh P, đã cho xử dụng những hình ảnh của gia đình để thêm phần tài
liệu cho bài viết này)</blockquote>Nguồn: http://www.dunglac.net/Baiviet1/aodai.htm

[Đoan Hạnh]

Xin gữi đến gđ. Hội Ngộ một hình ảnh trang phục cổ trong ngày hôn lễ VN.

[Đoan Hạnh]

Trong sáng ngây thơ với tà áo trắng nữ sinh ...

[Đoan Hạnh]

Ai bảo người thiếu nữ VN với tà áo trắng trinh nguyên không quyến rũ ?

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

Ngoài những tà áo trắng, thời trang ngày nay đã biến chế những kiểu tân thời với những màu sắc rực rỡ trẻ trung ...

[Đoan Hạnh]

Biết anh thích màu trời
em đã bồi hồi chọn màu áo xanh

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

Vẻ dịu dàng luôn ẩn hiện trong dáng dấp thanh thoát của thiếu nữ VN với tà áo quê hương ...

[Lệnh Hồi Xuân]

Ối chòy! Áo dài đẹp hay là người đẹp ...? :|
Tặng cho ĐH nè ...
LHX

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

LHX.
Cám ơn bó hoa nha
người đẹp nhờ áo dài đẹp
và
áo dài đẹp nhờ người đẹp
và
cả hai đều đẹp nhờ LHX biết chiêm ngưỡng và khen ngợi
Có một cô bé nữ sinh đứng mơ mộng đợi LHX. đến đón cà ...

[Lệnh Hồi Xuân]

LHX.
Cám ơn bó hoa nha
người đẹp nhờ áo dài đẹp
và
áo dài đẹp nhờ người đẹp
và
cả hai đều đẹp nhờ LHX biết chiêm ngưỡng và khen ngợi
Có một cô bé nữ sinh đứng mơ mộng đợi LHX. đến đón cà ...

Nào có thấy ..ai đón ai đưa...?
Áo dài ơi ! Nhớ quá ngày xưa.
Tà áo bay bay trong nắng hạ...
Để mắt ai dài ngó say sưa..!!!
LHX

[Tina Vu]

Người ta nói “ Người đẹp nhờ lụa “ …thật không sai …

Nhìn những tà áo dài thướt tha, thật là dịu dàng ..nhưng rất gợi cảm, rất sexy, phải không Đoan Hạnh ?

[Đoan Hạnh]

Chào đón tà áo Tina đến thăm ...
Cám ơn LHX đã ngất ngư vì góc áo dài ơi ! ni ...

[Đoan Hạnh]

Đợi hoài hong có ai đến đón mỏi chân quá ngồi nghĩ ...

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

Hình ảnh thiếu nữ với tà áo dài bất cứ nơi nào với vóc dáng thướt tha trang đài, e ấp luôn được các nhà nhiếp ảnh nghệ thuật gợi nhiều cảm hứng trong thi, văn, ca nhạc ...

[Đoan Hạnh]

Mời quý độc giả của góc Áo Dài ơi ! thưởng ngoạn ngắm vài nét đẹp độc đáo của những người đẹp VN. và áo dài với tài ráp nối của nhiếp ảnh gia ĐLCM

[Đoan Hạnh]

Hình ảnh dịu dàng ngây thơ của các nữ sinh luôn vương vấn trong những câu thơ, bài nhạc ...

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

Qua những poster nghệ thuật được bàn tay phù thủy nghệ thuật ráp nối của anh
ĐLCM, ta có thể nhìn nhận dù bất cứ nơi nào, với biết bao dáng dấp đi,
đứng, ngồi ....tà áo dài luôn tạo cho dáng người thiếu nữ VN. một vóc
dáng trang đài hiền dịu trên khắp nẻo đường ...
Xin cám ơn anh Mưa

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

Một trong những poster ý nghĩa đẹp tuyệt của nhiếp ảnh gia nghệ thuật TLH

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

Những tà áo thướt tha luôn gắn liền với thơ như hình với bóng, quyện vào nhau làm đẹp cho nền văn hóa nghệ thuật VN ...

[Đoan Hạnh]

Với ca dao tục ngữ dí dỏm dễ thương luôn làm tăng ý nghĩa cho tà áo dài quê hương :

Anh về em nắm vạt áo em la làng
Phải bỏ chữ thương, chữ nhớ giữa đàng cho em

Ca Dao

Chàng về nàng chẳng cho về,
Nàng giữ xe đạp, cà rề cài bông ...
LH.

hay là :

Thân em như cánh hoa sen
Anh như bèo bọt chẳng chen được vào
Lạy trời cho gió mưa rào,
Cho sen chìm xuống, cho bèo lên trên




Em như hoa nở trên cành
Anh như con bướm lượn vành bên hoa

[Đoan Hạnh]

Dòng sông mặt nước lờ đờ
Chiều nay tựa cửa em chờ đợi anh





Gặp anh em nở nụ cười
Vắng anh em lại giọt vơi giọt đầy





Càng nhìn càng thắm càng xinh
Bóng trăng là đấy, hữu tình là đây





Nhòng nhòng như chiếc sào chong
Lại còn nhỏng nhảnh kén chồng trai tơ





Ngó lên ruộng bắp trổ cờ
Say mê dáng vóc, anh chờ duyên em

[Đoan Hạnh]

Cám ơn SH. đã gom tài liệu và góp vài ý thơ ca dao tục ngữ thuần túy VN.

[Đoan Hạnh]

Trong nhà đã có đồ chơi
Song le lại muốn của người thêm xinh

[nhacbatcan]

Áo dài hai vạt trước sau
Vạt nào trói cẳng vạt nào trói tay...?
Gió đưa tà áo em bay
Cho ai hồn vía chợt say...chợt tỉnh...
nbc

[Đoan Hạnh]

Áo dài hai vạt trước sau
Vạt nào trói cẳng vạt nào trói tay...?
Gió đưa tà áo em bay
Cho ai hồn vía chợt say...chợt tỉnh...
nbc

Áo em chẳng những hai tà
mà là tới bốn, tới năm đó mà
có ngon giỏi đứng xếp hàng
một lần quơ hết năm chàng cho coai !

Đoan Hạnh

[Đoan Hạnh]

[Đoan Hạnh]

photo by Tran Quang Vinh

Áo trắng: Dắt xe gần một cây số rồi mà không thấy bóng anh nào ...sửa xe đạp hết. Mệt quá!

[Đoan Hạnh]

https://www.youtube.com/watch?v=gjmkLVJOWf4&feature=related

[Đoan Hạnh]

https://www.youtube.com/watch?v=msbjjLLVyWo&feature=related

Mời xem những hình ảnh dễ thương xinh ơi là xinh trong tà áo bay bay ...

[lasaudau]

Cám ơn Đoan Hạnh đã post lên đây những hình ảnh của các thiếu nữ trong những áo dài tuyệt đẹp..
Hi vọng còn được xem nhiều nhiều nữa.
LSD

[Đoan Hạnh]

Cám ơn tà áo dài lasaudau hay áo chemise đã vào chiêm ngưỡng để lại lời khen khích lệ
Mời bạn và cả nhà :

[Đoan Hạnh]

[Sponsored content]