Hồi Ký Viết Dưới Hầm 06

[dangphuong]

6

Trời! Giá tôi không làm được việc gì chỉ vì lười thì
có phải tôi đã phục tôi biết mấy! Tôi phục tôi chính bởi vì ít nhất tôi
đã có thể lười được, bởi vì ít nhất tôi đã có được một tính cách nhất
định để có thể tự tin vào mình. Hỏi: Mày là ai? Đáp: Một thằng lười!
Được nghe ai gọi như thế chắc phải là thú vị lắm. Như vậy là tôi đã được
định danh, đã có cái gì để nói về tôi… "Một thằng lười!" - Đó là một
tước vị, một chức phận, một sự nghiệp, thưa quý vị! Quý vị chớ cười.
Thật vậy đó. Như vậy chắc tôi sẽ có cái quyền hội viên của một hội lớn
nhất thế giới và lúc nào tôi cũng chỉ làm mỗi một việc là chiêm ngưỡng
tôi. Tôi biết một vị suốt đời tự hào là sở trường về rượu Lafitte. Ông
ta cho cái đặc tính này của ông là một đức tính rất quý báu và không bao
giờ ngờ vực gì mình cả. Ông ta chết đi không những lương tâm yên ổn,
mà còn đắc ý nữa, và ông ta đã hoàn toàn có lí. Như vậy chắc tôi đã đã
chọn được cho tôi một sự nghiệp: chắc tôi đã là một thằng lười và một
thằng ham ăn, nhưng không phải là một thằng ham ăn tầm thường, mà là một
kẻ ham thích "tất cả những cái gì đẹp và cao thượng". Quý vị thấy thế
nào? Tôi đã nghĩ đến chuyện này từ lâu rồi. "Cái đẹp và cái cao thượng"
đã đè nặng trĩu trên đầu tôi từ hồi tôi bốn mươi. Từ hồi tôi bốn mươi
tuổi! Nhưng trước đó có lẽ là một chuyện khác hẳn! Chắc tôi đã tìm được
cho tôi một hình thức hoạt động phù hợp với tư chất của tôi: thí dụ,
uống rượu chúc mừng tất cả những gì "đẹp và cao thượng". Tôi sẽ nắm lấy
mọi cơ hội để nâng li chúc mừng "cái đẹp, cái cao thượng", nhất là sau
khi đã nhỏ một giọt lệ vào li rượu. Tôi sẽ làm mọi thứ trở thành "đẹp
và cao thượng", tôi sẽ khám phá ra "cái đẹp và cái cao thượng" ngay cả
trong những đống rác hôi thối nhất, tôi sẽ nhỏ lệ đầm đìa như một cái
khăn thấm nước. Một họa sĩ, chẳng hạn, vẽ một bức tranh của Ghé 1 là
tôi nâng chén chúc mừng họa sĩ đó lập tức, bởi tôi yêu thích tất cả
những gì "đẹp và cao thượng". Một thi sĩ đã viết bài thơ "Hãy mặc ý mỗi người"
2 , lập tức tôi nâng chén chúc mừng mỗi người, bởi tôi yêu thích "cái
đẹp, cái cao thượng". Rồi tôi sẽ đòi mọi người phải kính trọng tôi vì
điều đó. Tôi sẽ truy tố kẻ nào không tôn trọng tôi. Tôi sống yên ổn, và
tôi chết uy nghi. Thế mới là điều tuyệt diệu chứ, thế mới là tao nhã
chứ! Và rồi tôi sẽ để một cái bụng thật bệ vệ, một cái cằm bạnh ra ba
ngấn, một cái mũi thật bóng nhẫy, để ai trông thấy cũng sẽ phải reo lên:
"A! Đây mới là một con người đích thực, một con người đáng kính!". Quý
vị muốn nghĩ thế nào thì nghĩ, chứ được nghe ai nói về mình bằng những
nhận xét đó thì quả là có thấy dễ chịu thực trong cái thời buổi tiêu
cực này!



--------------------------------

1Họa sĩ hiện thực và đạo đức nổi tiếng, đã vẽ nhiều chân dung, đặc biệt là của Tolstoi. (ND).

2Thơ của Nekrasov. (ND).