Quê nhà trong cõi thơ Bùi Giáng

[Ra]

Khi viết về "trung niên thi sĩ" Bùi Giáng, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn cho rằng: "Ở cõi đời này, anh đã đến, đã sống và đã rơi vào một cơn hôn mê bất tận. Anh nói cười bằng một thứ ngôn ngữ xa lạ với thế gian và từ đó sinh ra ngộ nhận. Ngộ nhận gây nên đau đớn và cũng từ phía đau đớn ấy, anh như kẻ đắm tàu mang đi cùng mình một nỗi tuyệt vọng bất khả tư nghì".
Bùi Giáng quê Quảng Nam. Mảnh đất đó gắn chặt với ông đến nỗi nửa thế kỷ Sài Gòn không hề làm loãng đi chất giọng Quảng Nam trong ông:

Nhắm mắt mơ màng thấy viển vông
Thấy tình rộng biển nghĩa dài sông
Vu vơ khắp ngả nghe chim hót
Ca khúc phì nhiêu đất ruộng đồng
(“Nhắm mắt”)

Đó, mảnh đất của “tình biển nghĩa sông” mà nhà thơ đã:

Non nửa thế kỷ xa quê
Mà chưa có dịp về quê một lần
Bảy mươi mốt tuổi tần ngần
Nước non Nam Việt chiếm gần trọn tim
Về Trung biết chốn nào tìm
Lại ngôi nhà cũ láng giềng đã qua?
Giật mình lúc chợt nghĩ ra
Rằng toàn thân thuộc đã qua đời rồi...
(“Tâm sự”)

Non nửa thế kỷ với biết bao là phù du dâu bể, biết bao là tử biệt sinh ly? Nhưng quê nhà vẫn chờ đợi đứa con lưu lạc “Sài Gòn quyến rũ tôi chưa chịu về”:
Và thế, ngày về với Bùi Giáng cũng chỉ là những hẹn hò, những đính ước cùng biển nước mây trời:

Ngày nào có nắng gió mưa
Anh về trở lại làng xưa tỉnh nhà
Gặp em như mới hôm qua..
(“Anh Sẽ Về Thăm”)

Nhưng bao giờ mới có “gió nắng mưa”? Khác nào Hồ Dzếnh với những hẹn hò lần lữa Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé? Khác nào khúc nhạc dạo cho bản romance một đời người mà những tiểu thư đài các ngồi mơ màng chờ đợi bên cửa sổ? Cái ngày về “để dành” lần lữa ấy cũng chờn vờn lảng đảng khác nào mộng mị chiêm bao? Khác chăng, là đoạn prelude mở đầu cho khúc romance một đời người của các tiểu thư bao giờ cũng ướt đẫm những hương hoa và loạt soạt xiêm váy lụa là; với Bùi Giáng, giấc chiêm bao ấy trở nên cụ thể, mộc mạc và chân tình:

Đi về làng xóm năm xưa
Viếng thăm quê cũ người chưa quên người
Người hỏi tôi: “Từ đâu ông đến đây?”
- “Thưa cô thôn nữ từ đây tôi về!”
- “Ủa phải anh Sáu Doáng đó không?”
- “Và cô có phải cô Bông năm nào?”
- “Anh còn nhớ rõ! Ôi chao!
Vợ chồng tôi cũng lúc nào nhớ anh
Anh điên mà dzui dzẻ thập thành
Chúng tôi tỉnh táo mà đành buồn hiu”
(“Đi về làng xóm”)

Trong Bùi Giáng, quê nhà vẫn nguyên vẹn. Nguyên vẹn như ngày mới cất bước ra đi cho dù bể đời phù du đã đầy vơi mấy chặng. Nguyên vẹn như tấm lòng của vợ chồng cô Bông “cũng lúc nào nhớ anh”. Nguyên vẹn với những địa danh gắn chặt với tình yêu ban đầu:

Điện Bàn Đại Lộc Duy Xuyên
Xiết bao tình nghĩa thần tiên mộng đầu
Vĩnh Trinh Lệ Trạch Thanh Châu
Thi Lai Hà Mật nhìn đâu dáng người
Người đầu tiên đã mỉm cười
Nhìn tôi tưởng thấy niềm vui vô cùng...
(“Ký Ức”)
Vọng về nẻo quê xưa, ấy cũng là vọng về cái thời trẻ dại đã đánh mất:

Xuân xanh về khóc giữa giòng
Tuổi già quá cỡ, tấm lòng quá vui
Chần chừ tôi bước thụt lùi
Tới bao giờ gặp thằng người tuổi thơ...
(“Bé già nua khóc”)

Và quê hương đâu chỉ có hình ảnh bến nước cây đa hay tuổi thơ đánh mất?
Quê hương còn gợi nhớ cái thuở ban đầu lưu luyến. Nhưng ở chốn sâu thẳm nhất của tâm hồn đó hẳn phải là hình ảnh người thôn nữ :

Em chết bên bờ lúa
Để lại trên đường mòn
Một dấu chân bước của
Một bàn chân bé con.

Cái chết của người vợ trẻ hẳn đã để lại một vết hằn không thể nào xoá nhoà để rồi ở một Bùi Giáng lão niên, những ký ức dồn nén từ trong sâu thẳm tâm hồn ấy có dịp thăng hoa để trở thành những day dứt triền miên bất tận trong lứa tuổi xế chiều...
( st )

[TK]

Jason Le!
Bùi Tiền Bối làm thơ thật... quá đáng!
Xuân xanh về khóc giữa giòng
Tuổi già quá cỡ, tấm lòng quá vui
Chần chừ tôi bước thụt lùi
Tới bao giờ gặp thằng người tuổi thơ...
(“Bé già nua khóc”)
Xuân xanh về khóc giữa giòng
Tuổi già quá cỡ, còn mong quá tình
Thụt lùi vấp ngã giật mình
Thằng người nó vẫn rập rình tuổi thơ

[TRUNG]

Jason Le!
Bùi Tiền Bối làm thơ thật... quá đáng!
Xuân xanh về khóc giữa giòng
Tuổi già quá cỡ, tấm lòng quá vui
Chần chừ tôi bước thụt lùi
Tới bao giờ gặp thằng người tuổi thơ...
(“Bé già nua khóc”)
Xuân xanh về khóc giữa giòng
Tuổi già quá cỡ, còn mong quá tình
Thụt lùi vấp ngã giật mình
Thằng người nó vẫn rập rình tuổi thơ

Xem ra cuộc hành trình...ngược về tuổi thơ thật...vô vọng nhỉ?

[TK]

Xem ra cuộc hành trình...ngược về tuổi thơ thật...vô vọng nhỉ?

Vì đó là hành trình ngược hướng với cái chết!

[Sponsored content]