Bình lọan về bài thơ "Qua đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan

[dangphuong]

Qua đèo Ngang
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ (rợ) mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Bà Huyện Thanh Quan


1. Trùng từ là tuyệt đối nên tránh ngọai trừ không còn chữ nào khác. Thế nhưng chữ "nhà" ở câu 4 có thể thay dễ dàng. Nhất là vần "a" lại có hằng hà.
2. Chữ "quốc quốc" và "gia gia" đọc lên thì nghe rất hay nhưng rõ ràng là không có con nào là con "quốc quốc" và cái nào là cái "gia gia" cả. Những giải thích, khen ngợi chung quanh 2 từ này đều cố tình gán ép.
3, Câu thứ 2 "Cỏ cây chen đá lá chen hoa" là một câu quá tầm thường.
4. Chữ "ta" ở câu cuối, theo như mấy cụ khó tính thời nay cho là "khổ độc" thì theo tôi thà là khổ độc mà ý hay còn hơn là gượng gạo về cảm xúc.


Tóm lại, theo tôi bài thơ trên của Bà Huyện Thanh Quan thật ra không đáng để đưa vào văn học sữ.

dp

[Tphạm]

Tôi thấy làm thơ hay khó hơn làm thơ đúng (không bị lỗi bệnh)
riêng tôi thơ sai(lỗi bệnh) mà hay,tôi vẫn thích hơn đúng mà dở .

[phong trần]

Xứ mù thằng chột làm vua

Thời bấy giờ có mấy ai làm thơ đâu, không đưa thơ bả vào văn học thì đưa thơ ai bây giờ?

[dangphuong]

Qua đèo Ngang
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ (rợ) mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Bà Huyện Thanh Quan


Ông coi lại dùm cái chữ "nhà"
Nhà(màu xanh) chỉ đơn thuần là nhà
Nhà(màu đỏ) là quốc gia, dân tộc
Đây là biện pháp tu từ ẩn dụ. Làm thơ quan trọng nhất là ở đây

Ai lại không biết điều này!
Chỉ có cỡ như Thụy Khang mới giải thích như vậy ở trường hợp này!
dp

[Tphạm]

Xứ mù thằng chột làm vua

Thời bấy giờ có mấy ai làm thơ đâu, không đưa thơ bả vào văn học thì đưa thơ ai bây giờ?

Tôi nhớ không nhầm (đọc ở đâu đó,quên mất không dẫn chứng được) khi xưa các cụ đồ nho khi đi thi, bắt buộc phải làm một bài Đường luật(sao lại nói "mấy ai làm thơ") và để thống nhất trong cuộc thi , thì Đường luật , bắt buộc phải niêm theo giải : 1-8 , 2-3 ,4-5 , 6-7 và hiện tại chúng ta vẫn theo ,thật ra niêm cách này chỉ nằm trong quy định của trường thi và ở ngoài đời người ta vẫn niêm theo những cách khác .

[Tphạm]

Qua đèo Ngang
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ (rợ) mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Bà Huyện Thanh Quan


Ông coi lại dùm cái chữ "nhà"
Nhà(màu xanh) chỉ đơn thuần là nhà
Nhà(màu đỏ) là quốc gia, dân tộc
Đây là biện pháp tu từ ẩn dụ. Làm thơ quan trọng nhất là ở đây

Ai lại không biết điều này!
Chỉ có cỡ như Thụy Khang mới giải thích như vậy ở trường hợp này!
dp

Coi lại bài "Thu điếu" của Nguyễn Khuyến, một bài thơ được cho là hay nhất nhì VN khi nói về mùa thu

Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo.
Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt,
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.

Trùng vận
Thơ ĐL chỉ dùng đơn vận, nếu cùng một chữ vần được dùng lặp lại ở hai câu khác
nhau thì gọi là trùng vận,
bài thơ sẽ hỏng.
Theo thi luật chính thức, nếu chỉ là tiếng đồng âm mà khác nghĩa thì được coi
là 2 chữ vần khác nhau và không phạm lỗi.

[dangphuong]

Chắc chắn không có ai thành thạo mà lại dùng "trùng vận" lại trùng nghĩa.
Cái trùng từ (ghê hơn nữa là trùng vận) có thể chấp nhận được khi không còn có cách nào khác, chữ nào khác để mà diễn đạt ý mình.
Chữ "nhà" trong bài thơ "Qua đèo Ngang" không nằm trong trường hợp này!
dp

[giotsuongtim]

...nghe bình loạn cao xiêu quá,tui hỏng đủ chình độ nên âm thầm lặng lẽ gút lui.

[tiểuthơ]

Trở lại vấn đề,
từ "teo" trong vắng teo là không bóng người
từ "teo" trong tẻo teo là biến âm của từ "tẻo"(hoặc tẹo), như: bé tẻo, bé tẹo
Cho nên, nghĩa khác nhau, không thể nói là trùng vận

Đúng là "tẻo teo" và "vắng teo" nghĩa khác nhau hoàn toàn , nếu vận trong thơ đường phải dùng một cặp từ thì không gọi là trùng vận .trước giờ tt thấy mọi người chỉ đối có một từ đơn thôi mà , vậy từ teo là trùng vận rồi còn gì.Không rành về thơ Đường lắm mong mấy bác chỉ giáo

[Tphạm]

Trở lại vấn đề,
từ "teo" trong vắng teo là không bóng người
từ "teo" trong tẻo teo là biến âm của từ "tẻo"(hoặc tẹo), như: bé tẻo, bé tẹo
Cho nên, nghĩa khác nhau, không thể nói là trùng vận

Đúng là "tẻo teo" và "vắng teo" nghĩa khác nhau hoàn toàn , nếu vận trong thơ đường phải dùng một cặp từ thì không gọi là trùng vận .trước giờ tt thấy mọi người chỉ đối có một từ đơn thôi mà , vậy từ teo là trùng vận rồi còn gì.Không rành về thơ Đường lắm mong mấy bác chỉ giáo

Từ đơn thường phải thêm vài từ, mới rõ nghĩa được từ đó .
thí dụ : chữ "đồng"
- dây đồng,kim loại đồng ,..
- đồng tiền , đồng xu ,hơi đồng ...
- đồng bằng,đồng lúa ,cánh đồng ..
- đồng bào, đồng chí ...
- màu đồng

[Lê Kha]

...nghe bình loạn cao xiêu quá,tui hỏng đủ chình độ nên âm thầm lặng lẽ gút lui.

Rút lui chi còn sớm..cứ ngồi đây coi họ cãi nhau chơi

[phong trần]

Phong Trần mở hàng bình loạn cũng xôm ghê nhỉ!

[dangphuong]

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

Có bạn nào biết BHTQ đang ở đâu mà lại "nhớ nước" với "thương nhà" ?
dp

[phong trần]

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

Có bạn nào biết BHTQ đang ở đâu mà lại "nhớ nước" với "thương nhà" ?
dp

Bà ấy đang đứng ở Đèo Ngang, mà Đèo Ngang nói lái là Đang Nghèo.
Nước nghèo, nhà nghèo thử hỏi không nhớ không thương làm sao được.

[TK]

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

Có bạn nào biết BHTQ đang ở đâu mà lại "nhớ nước" với "thương nhà" ?
dp

Hơ, bà ấy bảo là "con cái" nó "nhớ nước thương nhà" đấy chứ.

[tiểuthơ]

Còn tt thì không hiểu"cái gia gia" là gì ? nhờ bạn nào giải thích dùm

[phong trần]

Còn tt thì không hiểu"cái gia gia" là gì ? nhờ bạn nào giải thích dùm

Thời đó có lẽ ngôn ngữ còn hạn chế.
Chắc tác giả nghĩ về nhà và thương ông nội, vì Gia Gia là ông nội mà. Nhưng do sử dụng từ không khéo, thay vì dùng Lão Gia Gia chẳng hạn, đã dùng thành Cái Gia Gia.

[TK]

Con "QUỐC QUỐC", Cái "GIA GIA"

(Bài sưu tầm trên Internet, không rõ tác giả)

1. Con "Quốc Quốc :

Con "Quốc Quốc" vốn là chim Cuốc. Tiếng "quốc quốc" do cách tá âm (mượn âm) "cuốc cuốc" mà ra và có điển tích gốc Trung Hoa. Trong bài "Qua đèo Ngang" của bà Huyện Thanh Quan có câu :

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

Chim Cuốc còn có tên là Đỗ Quyên, Tử Quy, Thục Vũ hay Đỗ Vũ. Giống chim này, đầu mỏ hơi cong, miệng to đuôi dài, lưng màu tro, bụng sắc trắng có một đường đen thẳng ngang. Nó thường lũi trong bụi rậm dưới ao sâu hoặc hồ rộng. Cuối xuân vào hè thì kêu ra rả suốt đêm (có người cho rằng chim này có khi kêu ra rả suốt cả đêm, đến máu chảy hòa với nước mắt, đến rựng sáng là giẫy chết). Tiếng của chim Đỗ Quyên kêu rất thảm thiết, gieo vào lòng người lữ khách một nỗi buồn nhớ quê hương vô hạn. Chim này không tự làm ổ lấy, đẻ trứng vào ổ chim Oanh. Chim Oanh ấp, nuôi cho đến lớn.

Sự tích chim Cuốc có nhiều thuyết, nhưng chính yếu vẫn là điển tích sau đây.

Vua nước Thục là Đỗ Vũ có tính đam mê nữ sắc, tư thông với vợ của bề tôi là Biết Linh. Biết Linh dấy loạn. Vua Thục thất bại, mất ngôi, chạy trốn vào rừng. Đoạn này sách "Thành đô ký" lại nói : Vua Thục thông dâm với vợ Biết Linh. Biết Linh biết chuyện, bày kế cho vợ nói khích Đỗ Vũ nhường ngôi cho Biết Linh rồi cùng vợ Biết Linh bỏ nước đi, để sống trọn tình chung. Đỗ Vũ nghe theo, giao nước cho Biết Linh nhưng vợ Biết Linh bấy giờ lại bỏ Đỗ Vũ, trở lại sống cùng chồng. Hối hận vì hành động xằng bậy của mình để nước mất nhà tan, vua Thục rầu buồn sanh bịnh rồi mất, hồn hoá thành chim Đỗ Quyên. Do đó, người ta cho rằng chim Đỗ Quyên mến tiếc thời vàng son của mình nên kêu gào thảm thiết. Các văn nhân thi sĩ thường dùng chữ "đỗ quyên" để nói lên nỗi niềm luyến nhớ quê hương, và cũng để diễn tả mùa hè.

Trong Đoạn Trường Tân Thanh của Nguyễn Du, đoạn tả về khúc đàn của Kiều gảy cho Kim Trọng nghe lúc tái hợp, có câu :

Khúc đâu êm ái xuân tình,
Ấy hồn Thục đế hay mình Đỗ Quyên.

Thật vậy, không có tiếng kêu gì bi thảm, não nuột cho bằng tiếng chim Cuốc. Những buổi trưa hè nắng chang chang hay những đêm hè tịch mịch, tiếng chim Cuốc trong những bụi rậm hay trong bụi niễng dưới đầm vọng lên làm người cảm thấy bi ai một cách lạ lùng. Nó gợi lên được sự nhớ nhung về một thời oanh liệt xa xôi nào; có khi nó thúc giục và làm bừng dậy cái tinh thần ái quốc nồng nàn đương tiềm tàng trong lòng người thời nước mất nhà tan.

Thi ca cổ điển VN dùng rất nhiều từ liên hệ tới điển về chim Cuốc.

Trần Danh An, một di thần nhà Hậu Lê (1428-1788; thời kỳ thống nhất là từ 1428-1527 gồm Lê Thái Tổ, Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông, Lê Thánh Tông, Lê Hiến Tông, Lê Túc Tông và Lê Uy Mục, Lê Tương Dực, Lê Chiêu Hoàng và Lê Cung Hoàng), nghe tiếng Cuốc kêu cũng cảm xúc, nhớ lại một triều đại hưng thịnh, một công nghiệp dựng nước của Lê Thái Tổ (tức Bình Định Vương Lê Lợi, chống giặc Minh 10 năm -- 1418-1427 -- và đuổi được giặc Tàu về nước, lên ngôi và đặt quốc hiệu là Đại Việt), tài đức của Lê Thái Tông (tức vua thứ hai đời nhà Hậu Lê, nối ngôi Lê Thái Tổ)... Hôm nay, Lê Chiêu Thống hèn nhát, họ Trịnh (tức Trịnh Duy Sản) chuyên quyền, lòng ái quốc thiết tha sống động trong tâm hồn thi sĩ, nhưng ông cảm thấy mình bất lực trước thời cuộc nên đành gói ghém tâm sự di thần của mình trong mấy vần thơ :

Chim giá cô ở bờ sông Nam,
Chim Đỗ quyên ở bờ sông Bắc,
Giá cô kêu gia gia,
Đỗ quyên kêu quốc quốc
Chim nhỏ kêu tiếng nước nhà
Cô thần đối cảnh tình man mác

(Giá cô tại giang Nam
Đỗ quyên tại giang Bắc
Giá cô minh gia gia
Đỗ quyên minh quốc quốc
Vi cầm do hữu quốc gia thanh
Cô thần đối thử tình vô cực)

Mặt khác khi đứng trước thành Cổ Loa (1), nhà thơ Chu Mạnh Trinh bất giác sinh lòng hoài cổ. Cung miếu đó, xưa kia tráng lệ huy hoàng bao nhiêu thì ngày nay điêu tàn quạnh hiu bấy nhiêu. Trong cảnh vắng vẻ lạnh lùng này, dưới ánh trăng mờ nhạt, tiếng cuốc khắc khoải năm canh vọng lên buồn bã :
...
Cung miếu triều xưa đây vắng ngắt
Trăng mờ khắc khoải Cuốc kêu thâu

(Tịch mịch tiền triều cung ngoại miếu
Đỗ Quyên đề đoạn nguyệt âm âm)

Tiếng Cuốc kêu của Quan Án Chu Mạnh Trinh tuy có não nuột thật nhưng chưa sâu xa thấm thía và bi đát bằng tiếng Cuốc của Tam Nguyên Yên Đỗ Nguyễn Khuyến. Tiếng Cuốc của ông nói lên nỗi mất nước, nỗi đau buồn uất hận trước cảnh đen tối của thời cuộc :

Khắc khoải sầu đưa giọng lửng lơ,
Ấy hồn Thục Đế thác bao giờ.
Năm canh máu chảy đêm hè vắng,
Sáu khắc hồn tang bóng nguyệt mờ.
Có phải tiếc xuân mà đứng gọi ?
Hay là nhớ nước vẫn nằm mơ ?
Ban đêm ròng rã kêu ai đó ?
Giục khách giang hồ dạ ngẩn ngơ.

Mượn tiếng Cuốc kêu để diễn tả tâm sự của một người dân lưu vong, vong quốc là một thông lệ trong văn chương VN. Như vậy "Thục Đế", "Đỗ Quyên, "Quốc Quốc" đều do điển tích về Thục Đế bên Tàu mà ra.

2. Cái "Gia Gia" :

Cuối đời nhà Thương (1783-1154 trước TL), vua Trụ hoang dâm vô đạo, tàn hại lê dân, người người oán giận. Văn vương là Cơ Xương, vốn là một chư hầu của nhà Thương, nhân từ đức hạnh, được các chư hầu và dân chúng kính phục. Văn vương có một người tôi tài giỏi là Khương Tử Nha phò tá làm cho chính trị trong nước ngày càng thịnh. Văn vương chết, truyền ngôi cho con là Cơ Phát, lấy hiệu là Võ vương. Sau, Võ vương nghe lời quần thần, hội chư hầu lại đem binh phạt Trụ mong cứu dân chúng thoát cảnh lầm than. Bá Di và Thúc Tề là con vua nước Cô Trúc nghe thấy, ra nắm dây cương ngựa của Võ vương, nói rằng :

- Cha chết chưa chôn mà đã lo việc chinh chiến, thế có gọi là hiếu được không ? Bầy tôi giết vua để cướp nước, thì còn gọi là nhân được không ?

Võ vương bảo :

- Vua Trụ hoang dâm vô đạo, sát hại lê dân làm giận lòng người, trái ý trời. Nếu ta thủ phận, ngồi nhìn sự hà khắc của vua Trụ thì muôn dân còn trông cậy vào đâu. Hơn nữa, giang san có riêng gì của vua Trụ, ngày xưa vua Thành Thang chẳng chinh phạt vua Kiệt nhà Hạ để dựng lên nhà Thương đó sao ?

Bá Di, Thúc Tề chẳng nghe, cho Võ vương là bội chúa. Nhưng cận thần của Võ vương tức giận, muốn giết cả hai. Tử Nha can :

- Không nên. Hai ông là người nghĩa.

Sau Võ vương thắng trận, vua Trụ tự thiêu, lập nhà Chu, các chư hầu đều thần phục. Bá Di, Thúc Tề lấy làm hổ thẹn, coi thóc gạo cũng là của nhà Chu mà không ăn nữa... Hai ông lên ẩn ở núi Thú Dương, hái rau vi mà ăn, và làm bài hát "Thái vi" (hái rau vi) rằng:

Lên núi Tây sơn chừ, ta hái rau vi
Kẻ bạo thay bạo chừ, biết phải trái gì
Thần Nông, Ngu, Hạ (2) đã qua chừ, ta biết đâu mà quy y
Đành chịu vậy chừ, vận mạng ta suy

(Đăng bỉ Tây sơn hề thái kỳ vi hĩ
Di bạo dịch bạo hề bất tri kỳ phi hĩ
Thần Nông, Ngu, Hạ hốt yên một hề ngã an thích quy hĩ
Vu ta tồ hề mạng chi suy hĩ)

Nhưng một hôm có người bảo hai ông :

- Đất bây giờ là đất của nhà Chu, thiên hạ là thiên hạ của nhà Chu, hai ông đã chê, không ăn cơm gạo nhà Chu mà hái rau vi của giang san nhà Chu thì có khác gì.

Hai ông cho là có lý nên từ ấy nhịn ăn mà chết.

Tương truyền, hai ông vì uất ức, oan hồn chưa tan nên biến thành một loại chim, thường gào thét giọng bi thảm :

- Bất thực túc Chu gia...Bất thực túc Chu gia (Không ăn lúa nhà Chu...Không ăn lúa nhà Chu)

Vậy cái "gia gia" là chim Đa Đa do âm gia gia mà ra.

[dangphuong]

Cám ơn TK rất nhiều đã cất công đi tìm bài viết này. Nhưng, như tui đã nói từ đầu, những giải thích này đều là gượng ép.
dp

[TK]

Cám ơn TK rất nhiều đã cất công đi tìm bài viết này. Nhưng, như tui đã nói từ đầu, những giải thích này đều là gượng ép.
dp

Làm gì có cái loạn nào mà không gượng ép chứ? Có nhẽ ông nên đợi lúc nào gặp Bà Huyện Thanh Quan mà hỏi thôi!

[dangphuong]

Với lại "bình loạn" cho vui thôi mà vì có gặp BHTQ đi chăng nữa nhiều phần bà ấy sẽ chối là "bài thơ này không phải của tui"
dp

[phong trần]

[TK]

Với lại "bình loạn" cho vui thôi mà vì có gặp BHTQ đi chăng nữa nhiều phần bà ấy sẽ chối là "bài thơ này không phải của tui"
dp

Đời tôi chưa thấy thằng nào bình mà không loạn cả. Nếu Bà chối, ông nhớ nhắn để tôi nhận nhé!

[dangphuong]

Với lại "bình loạn" cho vui thôi mà vì có gặp BHTQ đi chăng nữa nhiều phần bà ấy sẽ chối là "bài thơ này không phải của tui"
dp

Đời tôi chưa thấy thằng nào bình mà không loạn cả. Nếu Bà chối, ông nhớ nhắn để tôi nhận nhé!

Cái này thì nói thiệt đó! Có nhiều nhà nghiên cứu cho rằng bài thơ "Qua Đèo Ngang" không phải của BHTQ. Bà Huyện Thanh Quan có 6 bài thơ nhưng bài nầy cách dùng chữ khác hẳn với 5 bài kia.
dp

[TK]

Với lại "bình loạn" cho vui thôi mà vì có gặp BHTQ đi chăng nữa nhiều phần bà ấy sẽ chối là "bài thơ này không phải của tui"
dp

Đời tôi chưa thấy thằng nào bình mà không loạn cả. Nếu Bà chối, ông nhớ nhắn để tôi nhận nhé!

Cái này thì nói thiệt đó! Có nhiều nhà nghiên cứu cho rằng bài thơ "Qua Đèo Ngang" không phải của BHTQ. Bà Huyện Thanh Quan có 6 bài thơ nhưng bài nầy cách dùng chữ khác hẳn với 5 bài kia.
dp

Trời ơi, vậy ông bảo tôi xin chơi sao!

[nguyenchihiep]

Tự nhiên tôi thấy khoái cái Lão TK.

[hoacoi]

Con "QUỐC QUỐC", Cái "GIA GIA"

(Bài sưu tầm trên Internet, không rõ tác giả)

2. Cái "Gia Gia" :

Cuối đời nhà Thương (1783-1154 trước TL), vua Trụ hoang dâm vô đạo, tàn hại lê dân, người người oán giận. Văn vương là Cơ Xương, vốn là một chư hầu của nhà Thương, nhân từ đức hạnh, được các chư hầu và dân chúng kính phục. Văn vương có một người tôi tài giỏi là Khương Tử Nha phò tá làm cho chính trị trong nước ngày càng thịnh. Văn vương chết, truyền ngôi cho con là Cơ Phát, lấy hiệu là Võ vương. Sau, Võ vương nghe lời quần thần, hội chư hầu lại đem binh phạt Trụ mong cứu dân chúng thoát cảnh lầm than. Bá Di và Thúc Tề là con vua nước Cô Trúc nghe thấy, ra nắm dây cương ngựa của Võ vương, nói rằng :

- Cha chết chưa chôn mà đã lo việc chinh chiến, thế có gọi là hiếu được không ? Bầy tôi giết vua để cướp nước, thì còn gọi là nhân được không ?

Võ vương bảo :

- Vua Trụ hoang dâm vô đạo, sát hại lê dân làm giận lòng người, trái ý trời. Nếu ta thủ phận, ngồi nhìn sự hà khắc của vua Trụ thì muôn dân còn trông cậy vào đâu. Hơn nữa, giang san có riêng gì của vua Trụ, ngày xưa vua Thành Thang chẳng chinh phạt vua Kiệt nhà Hạ để dựng lên nhà Thương đó sao ?

Bá Di, Thúc Tề chẳng nghe, cho Võ vương là bội chúa. Nhưng cận thần của Võ vương tức giận, muốn giết cả hai. Tử Nha can :

- Không nên. Hai ông là người nghĩa.

Sau Võ vương thắng trận, vua Trụ tự thiêu, lập nhà Chu, các chư hầu đều thần phục. Bá Di, Thúc Tề lấy làm hổ thẹn, coi thóc gạo cũng là của nhà Chu mà không ăn nữa... Hai ông lên ẩn ở núi Thú Dương, hái rau vi mà ăn, và làm bài hát "Thái vi" (hái rau vi) rằng:

Lên núi Tây sơn chừ, ta hái rau vi
Kẻ bạo thay bạo chừ, biết phải trái gì
Thần Nông, Ngu, Hạ (2) đã qua chừ, ta biết đâu mà quy y
Đành chịu vậy chừ, vận mạng ta suy

(Đăng bỉ Tây sơn hề thái kỳ vi hĩ
Di bạo dịch bạo hề bất tri kỳ phi hĩ
Thần Nông, Ngu, Hạ hốt yên một hề ngã an thích quy hĩ
Vu ta tồ hề mạng chi suy hĩ)

Nhưng một hôm có người bảo hai ông :

- Đất bây giờ là đất của nhà Chu, thiên hạ là thiên hạ của nhà Chu, hai ông đã chê, không ăn cơm gạo nhà Chu mà hái rau vi của giang san nhà Chu thì có khác gì.

Hai ông cho là có lý nên từ ấy nhịn ăn mà chết.

Tương truyền, hai ông vì uất ức, oan hồn chưa tan nên biến thành một loại chim, thường gào thét giọng bi thảm :

- Bất thực túc Chu gia...Bất thực túc Chu gia (Không ăn lúa nhà Chu...Không ăn lúa nhà Chu)

Vậy cái "gia gia" là chim Đa Đa do âm gia gia mà ra.

Tui mới vào đọc ở Nhất Chi Mai , thấy Tuti nói rằng đoạn này '' không thấy tài liệu nào nói đến ... '' và có trích dẫn câu chuyện khác về điển tích này trong tác phẩm của giáo sư Nguyễn Hiến Lê .
Đoạn trên đây tui nhớ rõ thuở học trò có nói đến , tra cứu lại sách Thành ngữ điển tích của tác giả Trịnh Vân Thanh , quyển 1 , xuất bản năm 1966 , trang 27 thì thấy nội dung y hệt bài dẫn này .
Một câu chuyện , hai điển tích khác nhau không hiếm gặp khi học cổ văn . Tui nghĩ cái nào cũng đúng cả , vấn đề là tác giả khi vận dụng điển tích muốn nói lên điều gì mới là quan trọng .

[TK]

Đoạn trên đây tui nhớ rõ thuở học trò có nói đến , tra cứu lại sách Thành ngữ điển tích của tác giả Trịnh Vân Thanh , quyển 1 , xuất bản năm 1966 , trang 27 thì thấy nội dung y hệt bài dẫn này .

Cảm ơn bạn hoacoi đã cho một nguồn tra cứu quý báu!

Từ bé TK đã đọc về Bá Di, Thúc Tề trong hai cuốn Đông Chu Liệt Quốc và Sử Ký Tư Mã Thiên. Theo TK biết thì gốc tích và đầy đủ nhất là trong Sử Ký Tư Mã Thiên. Tuy nhiên, hai nguồn này hiện chưa có trích dẫn. Tạm thời ta phải dùng link sau:

http://vi.wikipedia.org/wiki/Bá_Di

Hiện trong tay TK chỉ có quyển: Từ điển giải thích điển cố văn học, Nguyễn Ngọc San Chủ Biên, NXB Giáo dục Việt Nam, 2010

Xin gõ lại toàn bộ đoạn nói về tích Bá Di, Thúc Tề ở trang 19:

Bá Di, Thúc Tề là con vua nước Cô Trúc thời nhà Thương. Khi Chu Văn Vương diệt nhà Thương, Bá Di cùng em là Thúc Tề không chịu phục đã trốn vào núi Thú Dương, hái rau vi mà ăn chứ không chịu ăn thóc nhà Chu. Về sau có người nói rau vi cũng mọc trên đất của nhà Chu, nên cả hai người đều nhịn ăn mà chết đói trong núi Thú Dương.

[hoacoi]

'' Bá Di, Thúc Tề là con vua nước Cô Trúc thời nhà Thương. Khi Chu Văn Vương diệt nhà Thương, Bá Di cùng em là Thúc Tề không chịu phục đã trốn vào núi Thú Dương, hái rau vi mà ăn chứ không chịu ăn thóc nhà Chu. Về sau có người nói rau vi cũng mọc trên đất của nhà Chu, nên cả hai người đều nhịn ăn mà chết đói trong núi Thú Dương. ''

TK gõ sai hay tài liệu viết thế ?

[TK]

'' Bá Di, Thúc Tề là con vua nước Cô Trúc thời nhà Thương. Khi Chu Văn Vương diệt nhà Thương, Bá Di cùng em là Thúc Tề không chịu phục đã trốn vào núi Thú Dương, hái rau vi mà ăn chứ không chịu ăn thóc nhà Chu. Về sau có người nói rau vi cũng mọc trên đất của nhà Chu, nên cả hai người đều nhịn ăn mà chết đói trong núi Thú Dương. ''

TK gõ sai hay tài liệu viết thế ?

Chà, vừa kiểm tra lại, TK gõ đúng theo sách, không sai một tý teo nào! Đáng nhẽ phải là Chu Vũ Vương mới đúng! Ôi, sách với vở!

[hoacoi]

Đoạn trên đây tui nhớ rõ thuở học trò có nói đến , tra cứu lại sách Thành ngữ điển tích của tác giả Trịnh Vân Thanh , quyển 1 , xuất bản năm 1966 , trang 27 thì thấy nội dung y hệt bài dẫn này .

Cảm ơn bạn hoacoi đã cho một nguồn tra cứu quý báu!

Từ bé TK đã đọc về Bá Di, Thúc Tề trong hai cuốn Đông Chu Liệt Quốc và Sử Ký Tư Mã Thiên. Theo TK biết thì gốc tích và đầy đủ nhất là trong Sử Ký Tư Mã Thiên. Tuy nhiên, hai nguồn này hiện chưa có trích dẫn. Tạm thời ta phải dùng link sau:

http://vi.wikipedia.org/wiki/Bá_Di

Hiện trong tay TK chỉ có quyển: Từ điển giải thích điển cố văn học, Nguyễn Ngọc San Chủ Biên, NXB Giáo dục Việt Nam, 2010

Xin gõ lại toàn bộ đoạn nói về tích Bá Di, Thúc Tề ở trang 19:

Bá Di, Thúc Tề là con vua nước Cô Trúc thời nhà Thương. Khi Chu Văn Vương diệt nhà Thương, Bá Di cùng em là Thúc Tề không chịu phục đã trốn vào núi Thú Dương, hái rau vi mà ăn chứ không chịu ăn thóc nhà Chu. Về sau có người nói rau vi cũng mọc trên đất của nhà Chu, nên cả hai người đều nhịn ăn mà chết đói trong núi Thú Dương.

Nghe nói tới mấy cái cuốn Đông Chu liệt quốc hay sử kí Tư Mã Thiên , HC bèn luc lọi đến '' xuất mồ hôi hột '' từ sớm đến giờ mà hổng biết nó nằm ở mô ?
ĐCLQ tui nhớ là quyển sách viết dựa vào sử kí gì đó do Đức Khổng Tử viết , cách viết sử này chỉ có bậc '' nho gia bác học uyên thâm '' mới có thể hiểu nổi chớ còn hạng như tui chỉ có thể đọc phần diễn nghĩa , mỗi câu chuyên tùy vào tốt xấu , hay dở mà có cách gọi tên khác nhau .
Việc sách viết sai hay dẫn nguồn khác nhau là chuyện bình thường xưa nay , nhưng hiện nay hiện tượng này xảy ra nhan nhản , còn báo chí viết ẩu , viết sai chính tả là chuyện thường ngày ở huyện .
Một số tự điển mới do nhóm .... gì gì đó chủ biên khi tra cứu , nếu để ý so sánh từ nhiều nguồn , sẽ thấy họ bê nguyên văn sách người khác vào , chỉ khác là có hoặc không phân tích rõ tự loại thôi , với một tỉ lệ rất cao , nếu chỉ tham khảo thì cách diễn giải phải có khác ít nhiều chứ nhỉ ?

[TK]

Sử Ký Tư Mã Thiên:

http://www.luongsonbac.com/forum/lstq_mobile.php?do=doctruyen&t=134317946

(Bản này không dịch Bá Di liệt truyện)

Đông Chu Liệt Quốc:

http://www.luongsonbac.com/forum/lstq_mobile.php?do=doctruyen&t=134317902

(Chưa tìm ra đoạn nói về Bá Di nằm ở đâu. Ở đây chỉ có một số đoạn ngắn nói về Bá Di, Thúc Tề chứ không trọn vẹn truyện Bá Di, Thúc Tề)

[tiểuthơ]

Vậy "cái gia gia" có nghĩa là con chim đa đa có phải không TK ?Mà sao mọi người đều dẫn điển tích của Tàu .Hai con chim này có trong"kho tàng truyện cổ tích Việt Nam" mà

[hoacoi]

橫 岬 即 景
步 到 橫 岬 日 當 斜
草 木 間 石 葉 間 花
樵 往 嶺 下 少 減 少
市 集 江 邊 加 增 加
懷 國 杜 鵑 啼 國 國
思 家 鷓 鴣 鳴 家 家
步 停 仰 望 雲 山 水
一 片 孤 懷 對 落 霞
(千 星 旅 舍 收 集, 2011)

Tui vào hỏi ông Gu , thấy có bài thơ này bằn chữ Hán , cóp về nhờ bác nào sành chữ Hán bình thử giúp tui mở tầm mắt hơn .
Tui thấy nó chẳng khác đám rừng già , nhưng so thử thì dường như câu 4 và câu 6 có vẻ như không trùng từ nhà ( ? ) , nhưng câu 5 và 6 thì mỗi câu có 3 từ giống nhau ở vị trí thứ hai và sáu , bảy của mỗi câu .
Riêng hai câu 3 , 4 có hai từ trùng nhau ở vị trí năm và bảy .
Nếu sự thực như tui nhận xét , rõ ràng có lí do tại sao từ xưa đến nay , các nhà phê bình văn học không hề đánh giá thấp bài dịch .
Tui nghĩ luôn có khó khăn nhất định khi dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác mà vẫn giữ được cái hồn thơ và thủ pháp của riêng tác giả .

[Sponsored content]